Historia polskich ogniw i baterii suchych

[Waldemar D.]

Został jeden kartonik.

[Waldemar D.]

Proszę zwrócić uwagę, że baterię R20 (naklejka na str. 2) wyprodukowano w ramach kooperacji w Starogardzie Gdańskim (Elektron).

[Waldemar D.]

wczesne logo Daimona z 1924.jpg

Nazwa DAIMON pojawiła się w 1901 roku. Była to firma niemiecka Elektrotechnische Fabrik Schmidt & Co. W 1923 roku otworzyła swoją filię w Gdańsku (powyżej wczesne logo firmy z 1924 roku).

Daimon rysunek fabryki w Starogardzie.jpg

Wielki kryzys nie ominął fabryki i w 1927 roku znalazła się na skraju bankructwa. Wtedy doszło do jej przejęcia przez potężną, angielską firmę Ever Ready Company Ltd. (Schmidt uratował 1/3 udziałów). I to właśnie ten prężny koncern przejął zakład w Gdańsku. W 1931 roku doszło do rozbudowy fabryki i otwarcia filii w Starogardzie. Formalnie, „na papierze” były to dwa niezależne zakłady ale chodziło tylko o ominięcie prawa w zakresie ceł. Pod koniec lat trzydziestych Daimon stał się drugim co do wielkości, po Centrze, producentem ogniw i baterii w Polsce. Pełna nazwa fabryki to DAIMON Polska Fabryka Ogniw i Bateryj Sp. z o. o. (powyżej rycina przedstawiająca fabrykę w Starogardzie).
W czasie wojny oba zakłady zostały objęte niemieckim zarządem komisarycznym. Ich dyrektorem został dr Curt Kaettel a nazywały się odpowiednio Fabrik Elektrotechnischer Apparate G.m.b.H. Danzig (przywrócono pierwszą nazwę fabryki) oraz Batterie und Elementefabrik G.m.b.H. Pr. Stargard. Należy wspomnieć o udokumentowanym wykorzystywaniu niewolniczej pracy robotników przymusowych III Rzeszy w zakładzie w Gdańsku. Po wojnie zakład przestał istnieć. Dziś nie ma już po nim śladu. Budynki wyburzono a na ich miejscu powstał market. Los dla zakładu w Starogardzie był łaskawszy. Fabrykę odbudowano i zmieniono szyld: początkowo na Zakłady Wytwórcze Ogniw i Baterii K11 a na początku lat pięćdziesiątych dodano nazwę własną ELEKTRON.
Poniżej kilka przedwojennych reklam.
W następnych postach zaprezentuję kilka ciekawych baterii Daimona i Elektrona z mojej kolekcji.

[staku]

Takie zdjątko znalazłem.

[Waldemar D.]

Dziękuję za wzbogacenie wątku. A teraz, zgodnie z zapowiedzią, kilka przykładów produkcji przedwojennego Daimona.

[Z54] Daimon 2R10 przedw.jpg

Bateria 3V nr 270 (odpowiednik dzisiejszej 2R10). Produkcja Daimon Starogard.

[Z45] Daimon.jpg

Bateria płaska 4,5V firmy Daimon z zakładu w Gdańsku.

[Z48] Daimon Starogard.jpg

Bateria płaska 4,5V firmy Daimon z zakładu w Starogardzie. Tzw. „dynamówka”. Posiadała trochę lepsze właściwości od „czerwonej”, pokazanej wyżej.

[Z55] Daimon anodowa.jpg

Bateria anodowo - żarzeniowa nr 332. Produkcja Daimon Starogard. Wymiary: 275 x 160 x 75.
I, jak zwykle, odrestaurowane naklejki.

[Waldemar D.]

Kończąc temat Daimona należy dodać, że tuż przed końcem wojny Niemcy wywieźli z fabryki wszystkie maszyny. Przejęli je później ich właściciele, Anglicy. Ocalałe maszyny z oddziału gdańskiego przewieziono do Starogardu (późniejszego Elektrona) i do Wrocławia (tworząc firmę Volta).

[Waldemar D.]

Zakłady Elektron [K-11] powstały na terenie starogardzkiego Daimona. Tuż przed końcem wojny Niemcy wywieźli z fabryki wszystkie maszyny. Przejęli je później ich właściciele, Anglicy. Ocalałe maszyny z oddziału gdańskiego przewieziono do Starogardu i do Wrocławia (dla nowo powstającej Volty).
Poniżej chronologiczny przegląd wyrobów.

03 K11 ZWOiB 1946.jpg

Bateria płaska 4,5V firmy K11 (Elektron) z 1946 roku. Symbol zakładu na naklejce, świadomie lub nie, napisany błędnie. . Białe zygzaki na czerwonym tle nawiązują do stylistyki używanej przez firmę Daimon, na której gruzach powstał Elektron.

01 ZWOiB 3V.jpg

Bateria 3V firmy K-11 (Elektron) z przełomu lat czterdziestych i pięćdziesiątych.

02 ZWOiB 1V5.jpg

Ogniwo 1,5V (wielkość R20) z 1953 roku.

[Z15] ZWOiB 1V5 atrapa.jpg

Atrapa reklamowa ogniwa 1,5V (wielkość R20) firmy K-11 (Elektron). Wypełnienie stanowi walec drewniany. Na naklejce symbol fabryki jest napisany błędnie (K-71). Albo błąd drukarski albo świadoma dezinformacja. Wszak zimna wojna była wtedy w pełnym rozkwicie.

04 Elektron 3V 1960.jpg

Bateria 3V firmy Elektron z 1960 roku. Znak graficzny w postaci sześciokąta, to nawiązanie do tradycji Daimona. To ostatnia seria baterii tej firmy, która do tego nawiązywała.

06 Elektron R20 1965.jpg

Ogniwo 1,5V (R20) firmy Elektron z 1965 roku.

05 Elektron 5R10.jpg

Bateria 5R10 o napięciu 7,5V firmy Elektron z 1963 roku. Wyprodukowano ją do zasilania odbiornika tranzystorowego „Czar”. Na naklejce widnieje jubileuszowy emblemat związany z trzydziestoleciem istnienia firmy (w 1931 roku powstała filia Daimona w Starogardzie).

[Z22] Elektron 6V.jpg

Bateria 4R20-5 firmy Elektron o napięciu 6V z 1970 roku. Przeznaczona głównie do zasilania lampowych odbiorników bateryjnych (np. Malwa). To największa bateria o takim napięciu. Waży 2kg. Wymiary: 222 x 65 x 103.

[Z23] Elektron Kasia.jpg

Bateria 5R20-3 firmy Elektron o napięciu 7,5V o dużej pojemności (zawiera aż 15 ogniw R20), z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Wymiary: 175 x 105 x 72. Dedykowana latarce o nazwie „Kasia”.

[Z57] Gold Flash 3R12 1991 .jpg

Bateria 3R12 firmy Elektron z 1991 roku.

[Waldemar D.]

Na zamknięcie tematu kilka naklejek.

[Waldemar D.]

Zakłady Przemysłowe TĘCZA Sp. z o. o. Zakład Baterii (tak firma nazywała się tuż przed nacjonalizacją) powstały w 1920 roku w Krakowie. Aleksander Mandelbaum zbudował ją na terenie swojej pralni i farbiarni o tej samej nazwie.

notatka.jpg

Na wystawie w Krakowie w 1927 roku firma odniosła sukces pokazując baterię „Wieczna”, o czym mówi notatka w tygodniku „Radjo”. Na przełomie lat 1930/1931 firma nie wytrzymała światowego kryzysu i zbankrutowała. Na szczęście podniosła się i w 1932 roku wznowiła produkcję. Za sprawą świetnego chemika dr Raula Szynagla nastąpił przełom w jakości produkowanych baterii. Firma rozwinęła się i stała istotnym producentem na rynku krajowym. Fabryka używała różnych marek (najdłużej nazwy BŁYSK).

[Z2e]Błysk Piccolo.jpg

By nie pozostawać w tyle, podobnie jak Centra i Tytan, wprowadziła do produkcji miniaturową baterię płaską, która z łatwo montowaną żaróweczką tworzyła zgrabną latarkę Piccolo.

nacjonalizacja Tęczy.jpg

Po wojnie Dekret Bieruta w 1950 roku położył kres jej istnieniu o czy informował Monitor Polski. Zajęte maszyny trafiły do wrocławskiej Volty. Kilka lat temu budynki pralni i wytwórni baterii przy ulicy Czarnowiejskiej zostały wyburzone.

[Waldemar D.]

Historię fabryk przedwojennych zamykam przeglądem reklam prasowych, jedynym jak dotąd śladem ich istnienia...

[Waldemar D.]

VOLTA (K-10) powstała po wojnie we Wrocławiu na terenie małej, poniemieckiej wytwórni baterii i ogniw powiększonej o przyległe tereny. Maszyny sprowadzono z krakowskiej Tęczy, Volty z Tarnowskich Gór i z gdańskiego Daimona. W Volcie produkowano szeroki asortyment baterii ale głównie ogniwa teletechniczne. Poniżej kilka odmian i naklejki.

[Waldemar D.]

... i pozostałe naklejki.

[Waldemar D.]

Jeszcze jedno przeoczone ogniwo ale bardzo ciekawe. Obchodząc 35 lat istnienia, nawiązano do powstania w 1929 roku firmy - imienniczki z Tarnowskich Gór.