Historia polskich ogniw i baterii suchych

[Waldemar D.]

Koledzy, myślałem, że stworzę podstronę Retrodekana ze wspomnianą historią ale zmieniłem plany. Mało, że nie rozszerzę strony, to prawdopodobnie ją wyłączę. Powód? Znikome zainteresowanie historią polskich tranzystorów a z drugiej strony absurdalnie wysokie koszty jej utrzymania. Dlatego chciałbym spytać właściciela Triody i moderatorów, czy mogę co jakiś czas umieszczać wyniki wieloletnich badań nad historią polskich ogniw i baterii suchych, praktycznie od zaborów po współczesność. Mam parę unikalnych "smaczków", które być może warto by opublikować... Nie ma żadnego całościowego opracowania tego tematu. Jestem na Triodzie od początku, dlatego było mi najbliżej do Was, żeby spytać...

[Romekd]

Czołem.
Ja jestem jak najbardziej za takim pomysłem. Myślę że zgromadzone przez Ciebie materiały mogą być bardzo wartościowe, powiązane z tematyką naszego Forum i szkoda byłoby, gdyby przepadły...

Pozdrawiam
Romek

[Einherjer]

Utrzymanie takiej super prostej strony nie powinno być drogie. Możesz mi napisać prywatną wiadomość ile, komu i za co płacisz? Mamy po przygodach z forum pewne rozeznanie w kwestii tanich hostingów. Być może jest to rzecz, którą Stowarzyszenie mogłoby wziąć w takiej czy innej formie pod swoje skrzydła.

[tszczesn]

Czego potrzeba do hostingu twojej strony? czysty HTML, PHP, MySQL, jeszcze coś innego? Nasz serwer ma jeszcze spory zapas mocy, więc myślę, że da się umieścić tą stroną na nim, o ile oczywiście pozostali członkowie stowarzyszenia się zgodzą. Może też pracować z własną domeną, niezależną od triody.

[Waldemar D.]

Dziś rozpoczynam tę historię...
Przed wojną, na polskim rynku dominowały dwie firmy stanowiące ok. 80% rynku: poznańska CENTRA i DAIMON z zakładami w Gdańsku i Starogardzie. Warszawski TYTAN i krakowska TĘCZA dopełniały rynek. W latach trzydziestych te cztery firmy stanowiły ponad 90% polskiego rynku produkcji baterii i ogniw. Pozostałe kilka procent to produkcja pochodząca z małych manufaktur. Było ich wiele i jest niemożliwością stworzyć ich pełną listę. Poniżej skromna lista tych, które udało mi się zidentyfikować, ale ciągle się poszerza. Uwzględniłem tylko firmy, które miały w ofercie baterie i ogniwa suche.

FIRMY DZIAŁAJĄCE JESZCZE PRZED I WOJNĄ ŚWIATOWĄ (oprócz wymienionej już fabryki Tytan) :
CYKLOP, Warszawa
DYNAMO, Warszawa
ENERGOS, Warszawa ul. Elektoralna 14
HENCIL/Ka-Wu-O Krajowa Wytwórnia Ogniw Sp. z o.o., Warszawa ul. Żelazna 67 (założona w 1909 roku)
S.E.E. – Suchy Element Elektryczny inż. Maksymilian Walicki, Zawiercie (założona w 1909 roku). Późniejsza siedziba: Warszawa ul. Górczewska 15

FIRMY DZIAŁAJĄCE W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM (poza już wymienionymi):
BALTA Bałtycka Fabryka Elementów i Bateryj Brzeski i S-ka, Poznań
BATRA Fabryka Elementów i Bateryj, Poznań ul. Patrona Jackowskiego 5/7
BŁYSK jedna z nazw handlowych jaką posługiwała się krakowska Tęcza
CARBOCHEMIA Warszawa ul. Srebrna 1b, Kraków ul. Sebastiana 8. Oficjalna nazwa fabryki to Zjednoczenie Warszawskich Fabryk Baterii AKA-CARBOCHEMIA-SATURN.
EKO Fabryka Baterii i Elementów Sp. z o.o., Lwów (założona w 1936 roku)
ELEKTRON Fabryka Elementów Elektrycznych, Kraków ul. Św. Łazarza 13 (założona w 1921 roku)
EFKA Filiński i Spółka, Warszawa ul. Dobra 27
EMKA Kalisz
A. Falk, Warszawa ul. Marszałkowska 104
FOGTAN, Poznań
GALWANOMOTOR, Poznań
GLOBUS Poznań
Golde & Heller
KUPRO Fabryka Elektrotechniczna, Lwów ul. Szaszkiewicza 3
OGNIWO Wytwórnia Elementów Galwanicznych, Poznań ul. Garbary 19
OGNIWO Wytwórnia Elementów Galwanicznych, Toruń
RADIO Pierwsza Kaliska Wytwórnia Baterii, Kalisz (założona w 1925 roku)
RADIO Wytwórnia Ogniw Galwanicznych Sp. z o.o., Chorzów
RADJOLA Fabryka Baterii i Elementów Elektrycznych inż. J. Muszyński, Kraków ul. Szlak 51, później Emilii Plater 4. (założona w 1926 roku)
SUPRA
VOLTA Zakłady dla Przemysłu Elektrotechnicznego Sp. z o.o., Tarnowskie Góry
WARWIEŃ
ZNICZ T. Ulasiński, Warszawa ul. Złota 43

FIRMY DZIAŁAJĄCE W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ:
2 września 1939 roku Minister Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych wprowadził ścisły nadzór nad strategicznymi fabrykami tworząc Wojenny Związek Przemysłu Mineralnego . Lista objęła też wszystkich znaczących producentów ogniw i baterii. Kolejne miesiące wojny zweryfikowały to zarządzenie. Wszystkie fabryki przeszły pod niemiecki zarząd komisaryczny.
W Warszawie działało w podziemiu kilka małych warsztatów produkujących baterie dla AK ale także dla ludności cywilnej. Dwa posługiwały się szyldami:
ANODA inż. T. Porajski
ISKRA inż. Rajmund Sosiński i Bogdan Łusakiewicz

Firmy powojenne omówię oddzielnie. Ten spis to punkt wyjścia, który będę teraz wypełniał szczegółami: rysunkami, zdjęciami, odrestaurowanymi naklejkami, reklamami itp.

[tszczesn]

Jeszcze była PETEA (Polskie Towarzystwo Akumulatorowe) z Białej.

[Waldemar D.]

Tak, znam tę firmę ale nie znalazłem śladów, że produkowała ogniwa albo baterie suche.

[Waldemar D.]

Bronisław Rejchman zdjęcie.jpg (79.84 KiB) Przejrzano 73 razy

Fabryka TYTAN powstała w Warszawie w 1884 roku. To najstarsza polska fabryka baterii i ogniw. Założył ją przyrodnik, taternik ale przede wszystkim przemysłowiec Bronisław Rejchman (na zdjęciu wyżej). W roku 1900 firmę przejął Henryk Landau-Łapiński (krewny Rejchmana) ale nazwa firmy nadal była firmowana nazwiskiem założyciela: Bronisław Rejchman Fabryka Aparatów i Elementów. Firma sporo eksportowała do Rosji. Otworzyła też swoją filię w Moskwie. W 1927 roku Rejchman opatentował konstrukcję ogniwa Lec-lanche’go o zwiększonej żywotności przy długotrwałych obciążeniach. Znaczna część produkcji była przeznaczona dla wojska. Firma była pionierem w produkcji baterii anodowych .

bateria anodowa.jpg (186.12 KiB) Przejrzano 73 razy

Na reklamie z kobietą, w tle, widzimy baterię (a właściwie kompletną latarkę) „Bobo”. Oznacza to, że Tytan wdrożył, podobnie jak Centra („Mikro”), ten sam patent na miniaturową baterię. W 1933 roku doszło do przeniesienia fabryki do nowych pomieszczeń (z ulicy Tamka na Obozową) i dalszej modernizacji.

reklama z kobietą.jpg (324.61 KiB) Przejrzano 73 razy

Nie tylko miniaturowa bateria i latarka jest przykładem wzajemnej, bacznej obserwacji konkurencji. Kolejnym, jest podjęcie przez Tytana i Centrę próby produkcji odbiorników radiowych (choć nie ma na to materialnych dowodów), zachęcających do kupowania dedykowanych baterii zasilających.

[Waldemar D.]

W uzupełnieniu dodam, że o latarce Mikro Centry szerzej opowiem pisząc o Centrze. Dołączam odrestaurowaną naklejkę.

[tszczesn]

Tak, znam tę firmę ale nie znalazłem śladów, że produkowała ogniwa albo baterie suche.

A, bo nie zrozumiałem, że chodzi konkretnie o takie baterie. Faktycznie, chyba produkowali tylko akumulatory.