Atena stereo - próby uruchomienia

[Marek7HBV]

A jakby ktoś mi pomógł zestroić dekoder stereo TST-102 "Kleopatra", której to wiedzy tajemnej mi Koledzy najwidoczniej żałują

Niech sobie Kolega odpuści grzebanie w Kleopatrze bo do tego potrzeba sprzętu i wiedzy.

[Romekd]

Do prostego przestrojenia tunera Kleopatra niepotrzebna jest żadna "widza tajemna", której podobno Koledze Szrot majster inni Koledzy żałują. Ten tuner przestraja się podobnie jak wszystkie polskie tunery i amplitunery ze starym zakresem UKF FM. Na pewno dysponując odpowiednimi przyrządami pomiarowymi takie przestrojenia da się wykonać bardziej precyzyjnie, uzyskując być może (ale niekoniecznie) lepszą czułość i selektywność, ale nie słyszałem by z przestrojeniem Kleopatry wiązały się jakieś szczególne problemy. Sam nigdy tego radia nie przestrajałem, gdyż swojego egzemplarza pozbyłem się w latach 80. poprzedniego stulecia, kiedy takie przestrojenie nie było jeszcze potrzebne. W każdym razie dla doświadczonego elektronika-amatora przestrojenie nie powinno być trudne i możliwe do przeprowadzenia w stosunkowo krótkim czasie, a jego rezultaty powinny być zupełnie zadowalające.

https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic1569776.html

https://unitraklub.pl/temat/26441

https://unitraklub.pl/plik/5641

Jedne problemy, jakie miewałem z przestrajaniem głowic, dotyczyły kultowego amplitunera RADMOR 5102 TE, gdyż jego głowica była duża i w późniejszych wersjach pozbawiona jakiegokolwiek ekranu, przez co po przestrojeniu na wyższe częstotliwości potrafiła się niekiedy wzbudzać... Większość polskich tunerów radiowych dało się przestrajać bez potrzeby dokonywania zmian w samych cewkach (ilość zwojów), poprzestając na wymianie (lub usunięciu) kilku kondensatorów.

Pozdrawiam
Romek

[AZ12]

Witam

Przy przestrajaniu większości głowic UKF w sprzęcie krajowym musiałem zmniejszać ilość zwojów cewki heterodyny o jeden gdyż częstotliwość pracy heterodyny wychodziła zbyt niska.

[Romekd]

Jeżeli w opisanej przez Ciebie sytuacji cewka heterodyny przestrajana była rdzeniem ferrytowym, zastępowałem go aluminiowym, co dawało dalszy wzrost częstotliwości. Zdarzało mi się również wymieniać stary trymer przy cewce heterodyny na taki o mniejszej pojemności minimalnej (początkowej) lub dodatkowo eksperymentowałem ze zmniejszeniem pojemności kondensatorów w dzielniku na wyjściu wzmacniacza w.cz. (przed mieszaczem), w oscylatorze i kondensatora sprzęgającego obwód LC oscylatora z diodą pojemnościową ARCz. Samo zmniejszenie ilości zwojów w cewkach wzmacniacza w.cz. i heterodyny, bez starania się o zmniejszenie pojemności zawierających je obwodów często kończyło się tym, że nie uzyskiwałem pełnego pokrycia zakresu 88...108 MHz. Dopiero gdy opisane przeze mnie sposoby nie przynosiły zadowalającego rezultatu, zaczynałem kombinować z cewkami (odwijanie zwojów lub w przypadku cewek powietrznych czasami zmniejszałem ich średnice przy pozostawieniu tej samej liczby zwojów), ale takich przypadków miałem w swojej praktyce serwisowej bardzo mało.

Pozdrawiam
Romek

[Szrot majster]

Witam!
Akurat to chodziło w pełnym zakresie CCIR.....tylko czułość była fatalna.
Okazało się, że głowica była wyciągana i grzebana, ścieżki były zdemolowane po jej wyjęciu.
Wsadziłem głowicę na LA1185 i dwubramkowym tranzystorze MOSFET, głowica firmy EMC, bardzo podobna do słynnej i dobrej OMEGI, wykonana w większości w SMD.
Zasilanie rozwiązałem dokładając mały zasilacz z trafem 2,5VA i LM317, to kit Advance z Allegro(nie chciało mi się szukać transformatora, poza tym nie mam nigdzie tak małego trafa)
Czyli działa, gra, Arcz. działa poprawnie, stereo z wiadomego powodu praktycznie nie zapala się, jak już zaświeci, to słaby efekt stereo wtedy jest.
Kupiłbym nowy programator do Kleopatry, info na PW
Na dniach dojdzie koder stereo a właściwie nadajnik CCIR FM Stereo na BA1404.
Oscyloskop mam niejeden, nie jest to problem.
A zniszczonych głowic UKF w polskim sprzęcie dużo widziałem......takie po pijanemu strojone i lutowane kolbą do rynien często widzę, mam na Allegro źródło profesjonalnie zestrojonych oryginałów, toteż rzeźba w złomie średnio mi się widzi(nie ma dawców karkasów, rdzeni, całych filtrów i trymerów)

[Marek7HBV]

Na dniach dojdzie koder stereo a właściwie nadajnik CCIR FM Stereo na BA1404.
Oscyloskop mam niejeden, nie jest to problem.

Skoro już Kolega zainwestował w sprzęt, to można próbować strojenia dekodera. Należy wykonać układ pomiarowy składający się z generatora m.cz. , przełącznika sygnału m.cz. pozwalającego dostarczyć sygnał z tegoż generatora na wejścia kodera. Po zestrojeniu tunera z nadajnikiem podajemy z generatora sygnał 1 kHz {tuner tryb mono} i zmieniając wielkość sygnału z generatora ustawiamy na wyjściu tunera {mierząc oscyloskopem} poziom 2 Vpp. Ewentualne różnice między kanałami niwelujemy R641/642. Wyłączamy generator {tuner tryb stereo} i oscyloskop na kolektor T601. Stroimy L603 i L601 na maksimum 19 kHz. Przełączamy oscyloskop na C605 i stroimy L602 na minimum 19 kHz. Przełączamy oscyloskop na kolektor T602 i stroimy L603 na 38 kHz starając się uzyskać maksymalną amplitudę przy zachowaniu symetrii przebiegu. Kontrolka stereo powinna świecić. Przełączamy oscyloskop na wyjścia i naprzemiennie stroimy L604 i L606 na minimum sygnału. Włączamy generator m.cz. i naprzemiennie sprawdzamy poziom przesłuchu między kanałami ewentualnie z korygując ich poziom R635. Na końcu można sprawdzić symetrię obu kanałów w pełnym zakresie częstotliwości {40- 15000}. To jest tylko strojenie dekodera stereo i bez poprawnego działania toru w.cz. i p.cz. efekt końcowy może nie być zadawalający . Do pełnego strojenia wymagany byłby także pomiar zniekształceń.

[zjawisko]

Pamiętam jeszcze że GFE-101 (dobrze pamiętam?) w większości egzemplarzy przestrajała się paskudnie w sensie czułości. Pokrycie zakresu zawsze miałem OK. Pomagało - w wersji bida edyszyn - sprzęgnięcie filtru pasmowego kondensatorem ułamek-parę pF. W wersji nie-bida edyszyn kumpel podmieniał bez kombinowania tranzystory wzmacniacza i mieszacza i ruszało z kopyta.
Pośredniej bez wobulatora i wiedzy co się robi dobrze radzę nie dotykać. Z generatorem i woltomierzem najwyżej można coś doraźnie urzeźbić z demodulatorem.
Dekoder - powyżej Marek napisał co i jak. Ostatecznie na zmianę dostroić rdzeniami cewek i PR w dekoderze na najlepszą i symetryczną separację (tj najwiecej dB różnicy ale nie tak że 50 dB z jednego kanału na drugi a 15 dB z drugiego na pierwszy).
Dodam jeszcze istotną rzecz której wyżej nie zauważyłem - kręcić należy tylko i wyłącznie niemetalowym stroikiem. Trzeba ustrugać coś pasującego do otworów w rdzeniach z twardego drewna lub twardego tworzywa sztucznego. Tyle.

[zjawisko]

I jeszcze oczywista oczywistość. Piję tu do ciągłych narzekań na dekodery z cewkami. Nie do końca jest tak że te dekodery (Kleopatry, Amatory, Radmory itp) są badziewne. Tzn trochę są, ale nie w tym cały ból. Jeszcze badziewniejsza jest radiofonia. Pomijam już odkręcanie dewiacji ile się da i czarowanie z dźwiękiem na ile pozwoli procesor dźwięku...

W dzisiejszych czasach stereo w radiofonii bywa kodowane po prostu niechlujnie. Każdy zakłada że dekodowanie odbywać się będzie w pętli stabilizacji fazowej która rozwiązuje wszystkie te problemy. Jeśli nie pilnuje się obcięcia pasma m.cz. do tych teoretycznych 15 kHz to domyślam się iż również nikt specjalnie nie głowi się nad dokładnością częstotliwości pilota 19 kHz (obojętnie jaka jest topologia kodera, czy podnośna powstaje z pilota, czy pilot z podnośnej, czy sygnał MPX tworzony jest programowo; cokolwiek - mam na myśli wszystkie zależności częstotliwościowo-amplitudowo-fazowe).

Dekoder pracujący na zasadzie wydzielania i podwajania podnośnej (a takimi są wszystkie* krajowe dekodery nie-PLL i prawie wszystkie zachodnie tranzystorowe z cewkami) zawsze będzie kulał jeśli sygnał stereo nie będzie spełniał tych warunków.

Brak obcięcia wysokich częstotliwości spowoduje zakłócenie wydzielania i podwajania sygnału pilota. I w efekcie zakłóci pracę klucza elektronicznego-elektronowego (jak kto lubi) i całość dekodowania się wysypie w takt silnych sygnałów z góry pasma akustycznego.
W praktyce wygląda to tak, że stereo się rwie a w niektórych dekoderach lampka stereo zmienia jasność w takt np automatu perkusyjnego u Savage'a.

Odchyłka częstotliwości przy kodowaniu (jeśli dobrze pamiętam z czasów kiedy konstruowałem kiedyś generator częstotliwości do kodera stereo to dopuszczalne było tu najwyżej +/- 3 Hz dla sygnału pilota**) spowoduje że całe precyzyjne strojenie będzie niewiele warte i zależnie od stacji i tego na ile trzyma się normy separacja będzie lepsza lub gorsza.

W czasie (raczej lata niż miesiące) obwody rezonansowe po prostu się starzeją i rozstrajają, stąd taki dekoder zdecydowanie nie jest bezobsługowy. Po 40 latach można założyć że cewki już się wystarzyły, no ale jednak. Plus nieszczęsne polistyrenowe korpusy cewek żywcem wzięte z toru odbiorczego tyle że ze zmienionymi rdzeniami - stabilność mechaniczna niestety jest tu za słaba.

*jeśli któryś ma synchronizowany generator to chętnie poznam
**koder ostatecznie nie powstał gdyż kupiłem klasyczny koder Eureko-Meratronika, ale z samego generatora jestem dumny po dziś dzień Wszystkie problemy rozwiązywał typowy kwarc 6 MHz przeciągnięty o 4 kHz trymerem.

[Winetu]

Czy mógłbyś zeskanować i wrzucić?

Od lat szukam serwisówki do Trawiaty Stereo... (następczyni Ateny), schematu chociaż... One różnią się właściwie zamianą germanu na krzem w zasilaczu i końcówce i tyle.
Co do wartości elementów w zasilaczu to jakbym nie liczył to wychodzi że na schemacie Ateny jest jakiś błąd, a obliczeń nie ułatwia rezystor kompensujący od zmian napięcia sieci (R703).

Ja tu nie widzę żadnego błędu. R703 ma wartość prawie dziesięć razy większą, jak rezystory w dzielniku napięcia wyjściowego - można go zaniedbać przy zgrubnych obliczeniach.

[zjawisko]

Ślicznie dziękuję za serwisówkę!

A ja widzę błędy. Pomijam już że spis elementów plącze się luźno wokół wartości na schemacie, to uważam iż wartość R707 (k15 = 150 Ω wg schematu i 15 Ω (SIC) wg listy elementów) jest przynajmniej o rząd wielkości za mała.

Dla podanych wartości na schemacie i pominięciu w obliczeniach R703 Uwyj. wygląda tak:
-regulacja od 16 V (suwak do R705)
-poprzez 31 V (suwak pośrodku)
-aż po zaporowe spolaryzowanie złącza BE T702 (tj zostaje luźno nasycony wtórnik T701/T4 i brak stabilizacji) - suwak poza połową PRki, kręcimy dalej do R707.
W tej sytuacji nawet wpięcie rezystora kompensacyjnego (27 kΩ wg schematu i wykazu) nic nie pomoże.

Ktoś jest w stanie sprawdzić u siebie ile rzeczywiście mają rezystory w dzielniku wyjściowym stabilizatora? Bo na moje to wartość R707 wynosząca 150 Ω a zwłaszcza 15 Ω pochodzi z fantazji ekipy kreślarka-maszynistka-zecer.

Znajduję jedno sensowne wyjaśnienie - wartość to w istocie 150 Ω, a prąd bazy (i całość dobrodziejstwa inwentarza parametrów tranzystorów germanowych) T702 może być tak nieprzewidywalny że jest to mało zgrabna, doraźna pacyfikacja kosztem komfortu regulacji.

[zjawisko]

Widzę również iż instrukcja ta pomija też jedną istotną sprawę - działanie i strojenie modułu stereodekodera D-31. Niby nie ma tu wielkiej filozofii, ale dekoder jest zupełnie pominięty w opisie.
Dzisiaj już nie mam siły, ale jutro poszukam moich dawnych skanów serwisówki Jubilata Stereo vel Młodzieżowca. Tam opisywana jest co prawda uproszczona odmiana, ale jednak D-31.

[zjawisko]

W trakcie poszukiwań (Jubilat Stereo będzie, tylko muszę to ciut obrobić; ładne, ale 130 MB to dużo za dużo...) znalazłem serwisówkę do tak jakby poprzednika Ateny Stereo czyli DMT/L-202 z niemal identycznym modułem zasilacza. Poprzednika, bo zasilacz i tor m.cz. praktycznie ten sam, tylko dekodera brak i tor odbiorczy jeszcze lampowy.

Do rzeczy: instrukcja podaje iż napięcie wyjściowe należy nastawić na 23 V.

[Szrot majster]

Witam!
Jutro dostanę te nadajnik, to takie coś

Zrzut ekranu 2025-09-28 125359.png

Ma regulację częstotliwości RF więc to nie jest typowa aplikacja BA1404 a taki "na sterydach"
Częstotliwość na wejście mniemam, że 1kHz?
Ale zanim się wezmę za strojenie, to wymienię elektrolity w dekoderze i na płytce filtra MPX.
Będzie trochę zabawy z tym ale ktoś rozpaprał dekoder kręcąc filtrami a ja tylko pogorszyłem sytuację.
Mam odbiornik SABA Hi-Fi STUDIO 8050 z 1969 roku, jest tam MC1305P, czy też idzie taki dekoder stereo zestroić tym koderem i oscyloskopem?
Niestety ten odbiornik jest u mnie 19 lat i zawsze migała kontrolka, zawsze w rytm perkusji, w nowszym odbiorniku SABA 8100 z tym samym dekoderem nie ma tego problemu.....czyżby się nie rozjechał?