Wzmacniacz EBL21/EF22

[Szymon1]

Dobry wieczór,
zmontowałem wzmacniacz w/g tego schematu:
https://mlodytechnik.pl/files/qiz/60-mt ... aptera.pdf
Wprowadziłem do niego pewne zmiany: zastosowałem zamiast lampy AZ-1 mostek prostowniczy i wstawiłem kondensator 20nF między górny koniec potencjometru i górne gniazdko wejściowe.
Po podłączeniu do sieci wzmacniacz pracuje bardzo cicho (ciszej od wzmacniacza na lampach 1S5 i 3S4 zasilanego z 40V). Myślałem że jest to spowodowane zbyt dużym opornikiem w katodzie lampy EF22 użytej zamiast EF21, jednak po wstawieniu opornika 330 omów(zbliżony do zalecanego w nocie) sytuacja nie poprawiła się. Pomiary wskazały bardzo duże spadki napięć na oporniku anodowym i siatki ekranującej lampy pierwszej, wskutek czego napięcie anody tej lampy względem minusa wynosi 6V, a siatki drugiej ok.50V, zasilacz daje napięcie 250V. Zastosowałem w układzie nieco inne wartości oporników anodowych (300k i 47k zamiast 250k i 20k) i siatki ekranującej (300k zamiast 400k), próbowałem też oporników 180 i 47k w anodzie i 91k w siatce drugiej, jednak te wartości jeszcze bardziej pogorszyły działanie. Gdy źródło sygnału podłączyłem bezpośrednio do lampy EBL21, odłączając lampę EF22, działanie było poprawne, więc problem tkwi w stopniu napięciowym.
Bardzo proszę Kolegów o pomoc w znalezieniu przyczyny problemu.
pozdrawiam,
Szymon

[tszczesn]

Na anodzie masz 6V względem masy? To niemożliwe. Jesteś pewien, że lampa jest sprawna? oporniki w anodzie są dobre, nie mają przerwy? Napięcie na siatce drugiej ma sens, ale anodowe nie.

Jedyne co mi przychodzi do głowy, to, o ile elementy są sprawne to błąd w montażu. Takie napięcie możesz mieć jak pomylisz anodą z siatką pierwszą.

[faktus]

Witam.
Kolego Szymon1 jeśli elementy i lampa są sprawne to sprawdź czy nie pomyliłeś połączenia siatki S2 z siatką S3. Siatka S2 jest na wyprowadzeniu 3, natomiast siatka S3 jest na wyprowadzeniu 4 lampy i powinna być połączona z katodą która jest na wyprowadzeniu 7.
Pozdrawiam

[cirrostrato]

W ,,oryginale'' użyto EF21, jakby ktoś potrzebował NOS (opakowania jeszcze nie otwierane) to sam, jak to u mnie w zwyczaju, proponuje cenę.

[Szymon1]

Dzień dobry,
montaż przeprowadziłem poprawnie, oporniki mają oporności mieszczące się w granicach tolerancji. Po zmianie opornika siatki drugiej na 400 kiloomów siła dźwięku wzrosła, pomiary wskazują 30V na siatce 2. i obecnie 9,5V na anodzie, siatka 1. zaś, mimo że przy Ik 7,7mA i Rk 330 omów napięcie ujemne powinno wynosić -2,5V, to jest tylko -0,5V. Czy to może świadczyć o uszkodzeniu lampy?

[Romekd]

Czołem.
Wszystkie wprowadzone przez Kolegę zmiany w układzie powodowały niestety zmniejszanie się napięcia anodowego oraz spadek wzmocnienia pierwszego z dwóch stopni wzmacniacza. Skąd w ogóle wziął Kolega wartość prądu katody, równą 7,7 mA? Przecież prąd katody tworzą dwa inne prądy, czyli głównie prąd anody oraz prąd siatki drugiej, a przy zastosowanych wartościach rezystorów w tych obwodach, prąd katody będzie dużo dużo niższy, a lampa przy wprowadzonych zmianach wejdzie w stan nasycenia, co negatywnie wpłynie na wartość wzmocnienia. Zmniejszając wartość rezystora w obwodzie katody powoduje się spadek napięcia na anodzie. Podobny efekt przynosi zmniejszanie rezystora w obwodzie siatki drugiej.

Pozdrawiam
Romek

[Michal_Pol]

Dzień dobry,
montaż przeprowadziłem poprawnie, oporniki mają oporności mieszczące się w granicach tolerancji. Po zmianie opornika siatki drugiej na 400 kiloomów siła dźwięku wzrosła, pomiary wskazują 30V na siatce 2. i obecnie 9,5V na anodzie, siatka 1. zaś, mimo że przy Ik 7,7mA i Rk 330 omów napięcie ujemne powinno wynosić -2,5V, to jest tylko -0,5V. Czy to może świadczyć o uszkodzeniu lampy?

9,5 V na anodzie to albo masz woltomierz o małej oporności wew. albo zatkałeś lampę całkowicie.

Zrób na początek układ triodowy - połącz anodę z S2 i wywal opornik R3 i kondensator C2. Ustal tak prąd katody by na anodzie było jakieś 50-90V. Wyjdzie czy lampa jest sprawna.

[Szymon1]

Michal_Pol - mierzyłem całkiem przyzwoitym multimetrem, więc pomiar raczej był prawidłowy. Połączyłem lampę w triodę, opornik anodowy dałem 150k i 47k, czyli razem 200k (jak w gramofonie Karolinka). Przy Us1 równym -3V, napięcie na anodzie wynosi 55V, Ik z kolei tylko 1,25mA.

[Michal_Pol]

Lampa OK. Choć wydaje mi się że jednak jest to tak zwana pentoda regulacyjna. "Grać" powinna w miarę o ile amplituda wyjściowa nie będzie za duża.

[Romekd]

Szymon1
Lampa jest sprawna. Jeżeli chcesz zwiększyć napięcie na anodzie, to zwiększ wartość rezystora w obwodzie katody. Można też dodatkowo zwiększyć wartość rezystora w obwodzie siatki drugiej, co spowoduje spadek jej napięcia i wzrost napięcia na anodzie lampy. Mimo że lampa prawdopodobnie jest typem regulacyjnym (z tym było kiedyś spore zamieszanie, nawet pojawił się u nas wątek na ten temat: https://www.forum-trioda.pl/viewtopic.php?p=1633#p1633 ), to w tym układzie, przy odpowiednim doborze punktu pracy, powinna działać poprawnie.

Pozdrawiam
Romek

[Szymon1]

Wzmacniacz działa już należycie, po podłączeniu gramofonu z przedwzmacniaczem nagłaśnia całe mieszkanie i dwa piętra niżej też go słychać . Mimo że EF22 to selektoda, to większych problemów ze zniekształceniami nie ma, popróbuję jeszcze z ujemnym sprzężeniem zwrotnym. Temat można uznać za zakończony. Barzdo dziękuję wszystkim za pomoc.

[Romekd]

Wzmacniacz działa już należycie, po podłączeniu gramofonu z przedwzmacniaczem nagłaśnia całe mieszkanie i dwa piętra niżej też go słychać . Mimo że EF22 to selektoda, to większych problemów ze zniekształceniami nie ma, popróbuję jeszcze z ujemnym sprzężeniem zwrotnym. Temat można uznać za zakończony. Bardzo dziękuję wszystkim za pomoc.

To na jakich ostatecznie wartościach rezystorów się skończyło? Działa należycie z lampą EF21 połączoną w triodę czy pentodę?
Z każdego wątku powinna wypływać jakaś nauka dla innych czytających, a tu w moim odczuciu zabrakło podsumowania...

Pozdrawiam
Romek

[Szymon1]

Romekd - Działa połączona w triodę z opornikiem anodowym 150 + 47k, opornik katodowy ok. 2,5-3k (dokładnie nie wiem, ponieważ zastosowałem potencjometr). Jako pentoda ma w anodzie ok. 250 + 47k, a w siatce drugiej 390k. Czy mógłbym prosić kolegę o wytłumaczenie, w jaki sposób wpływa na pracę lampy napięcie siatki drugiej i w jaki sposób dobiera się wartość opornika anodowego?

[faktus]

Witam.
Myślę, że te linki wyjaśnią Koledze te wątpliwości.
http://skarabo.net/sid-11-lampy2.htm
Myślę, że wystarczająco jest to wyjaśnione w tym linku.
Opornik anodowy jest dobierany do warunków pracy lampy jakie wynikają z charakterystyki danej lampy.
http://skarabo.net/sid-11-lampy1.htm
Pozdrawiam.

[Romekd]

Czołem.

Romekd - Działa połączona w triodę z opornikiem anodowym 150 + 47k, opornik katodowy ok. 2,5-3k (dokładnie nie wiem, ponieważ zastosowałem potencjometr). Jako pentoda ma w anodzie ok. 250 + 47k, a w siatce drugiej 390k. Czy mógłbym prosić kolegę o wytłumaczenie, w jaki sposób wpływa na pracę lampy napięcie siatki drugiej i w jaki sposób dobiera się wartość opornika anodowego?

Dziękuję za wyjaśnienie. Takie informacje mogą przydać się jakimś nowym użytkownikom, gdy szukając informacji o wzmacniaczu z lampami EBL21 i EF21 (lub EF22) natkną się w przyszłości na ten właśnie wątek. Coraz częściej widuję na różnych forach dyskusyjnych wątki, w których zainteresowany na końcu nie podaje, które z proponowanych mu rozwiązań przyniosło pozytywny rezultat... Takie wątki są w zasadzie bezużyteczne dla innych zainteresowanych danym tematem.

Co do odpowiedniej polaryzacji siatki drugiej pentody, pracującej jako oporowy wzmacniacz niskiej częstotliwości, to poszukiwania wartości elementów należy rozpoczynać od przejrzenia noty katalogowej danej lampy. EF21 ma od strony elektrycznej zbliżone parametry do EF6, która jest bardzo dobrze opisana w wielu katalogach. Siatka ekranująca s2, przy braku wysterowania sygnałem siatki pierwszej, pobiera prąd będący jakimś ułamkiem prądu anodowego. Przedstawiają to tabele lampy EF6 (lub innych pentod "audio", w tym pentod mocy /lamp wyjściowych/). Poniżej tabela pochodząca z noty aplikacyjnej lampy EF6:

AF6_1.png

AF6_2.png

AF6_3.png

Widzimy na nich, że wartość prądu siatki drugiej stanowi mniej więcej 30% wartości prądu anodowego, co dla utrzymania na tych elektrodach podobnych napięć, wymaga zastosowania w obwodzie s2 rezystora o wartości co najmniej trzykrotnie większej od wartości rezystora włączonego w obwód anody. To pozwala uzyskać na rezystorach, a więc i na elektrodach lamp podobne poziomy napięć, na których wartość bardzo duży wpływ wywiera również rezystancja opornika włączonego w obwód katody, zapewniająca automatyczną polaryzację lampy. W tabeli nr 1 pokazano, że rezystor w siatce ekranującej może być trzy, cztery lub nawet pięć razy wyższy niż rezystor włączony w obwód anody. Natomiast w tym wątku podał Kolega, że w obwodzie anodowym zastosował rezystory o łącznej wartości 347 kΩ (zamiast 270 kΩ), w obwodzie siatki drugiej 300 kΩ (zamiast 400 kΩ; rezystor anodowy był większy od siatkowego...), dodatkowo zmniejszając wartość rezystora włączonego w katodzie do 300 Ω (zamiast wartości 2,5 kΩ, podanej na schemacie). Takie działanie Kolegi najprawdopodobniej spowodowało nasycenie się lampy, czyli wartość napięcia na anodzie spadła do kilku woltów, gdyż prąd anodowy został ograniczony wartością rezystora szeregowego do zbyt niskiej wartości w stosunku do prądu pobieranego przez siatkę ekranującą (siatka ta przechwytywała zbyt dużo elektronów emitowanych z katody).

Pozdrawiam
Romek