PUSH-PULL UL na EL34 - Budowa

[Bazyl007]

Witajcie !

Rozpoczynam Relację z budowy drugiego wzmacniacza, tym razem jest to konstrukcja Push-Pull z UL na popularnych lampach EL34.
Dlaczego dział dla początkujących ? Otóż, nie uważam się za kogoś kto samodzielnie poradzi sobie ze wszystkimi zagadnieniami. Z wykształcenia bardziej ze mnie projektant/mechanik niż elektronik A wszystko co związane z elektroniką (nie mylić z elektryką) traktuję jako hobby ze wspaniałym skutkiem ubocznym - wzmacniaczem...

Obecnie jestem już zaopatrzony we wszystkie niezbędne elementy (oprócz lamp - te będą za niecały miesiąc).
Prace rozpocznę od całkowitego przygotowania obudowy. Jest to blacha nierdzewna 1,5mm którą po niezbędnym wielokrotnym wierceniu, piłowaniu i maltretowaniu zamierzam wyszczotkować.

Jeżeli chodzi o nadruki... Cóż, w poprzednim projekcie poszedłem w stronę kalkomanii na papierze WATERSLIDE jednak teraz chcę pójść o krok dalej - termotransfer (szczegóły podam jak dojdę do tego etapu). Wszystko w domowym zaciszu i równie domowymi sposobami. Jak nie wyjdzie, zawsze mam sprawdzoną metodę.

Trochę o konstrukcji:
W sumie będzie to 10 lamp. 8 z nich to typowy wzmacniacz PP, z dwie kolejne to przedwzmacniacz z aktywną regulacją barwy tonu oraz załączany kontur (loudness). Przedwzmacniacz będzie można pominąć. Wzmacniacz posiada transformatory toroidalne, zasilające jak i głośnikowe. Te drugie przystosowane są jedynie do pracy z kolumnami 8ohm, znacznie upraszcza to ich budowę. Przewidziany jest układ opóźniający załączanie napięcia anodowego, oraz selektor wejść na przekaźnikach kontaktronowych (3 pary).
Dla smaku, dorzucę dwie neonówki 230v na przednim panelu (jakoś diody mi nie pasują do tego sprzętu). Wskaźnik wysterowania (lub poziomu sygnału wejściowego) planuję na już zakupionych Nixie IN-9.

Oto zdjęcie z przymiarek osprzętu. Wydawało mi się że obudowa jest spora, było to jednak złudne...

Drugie zdjęcie to ciekawostka. Od lewej ALPS z silnikiem 30zł, PIHER 14zł, ALPHA 13zł, Chińczyk 2zł.

Teraz pomiary, ALPS rozjeżdża się pomiędzy stopniami tylko 1K na 100K, PIHER to około 2k na 100K, ALPHA 20k na 1M (2%), chińczyk natomiast 15k na 100k. Jeżeli chodzi o zgodność z deklarowaną rezystancją to ALPS i PIHER mieszczą się w 10%, ALPHA to 4%, chińczyk to około 15%.
Co prawda ALPHA to 2x1M, a reszta 2x100k, jednak cena/jakość wygrywa u mnie ALPHA. PIHER jest plastikowy a jego działanie nie przypomina łożyska zapchanego tawotem... tak jak lubię. Najprzyjemniej kręci się ALPS, potem ALPHA

No i pytanie na koniec:
Czy bliskość lamp przedwzmacniacza od transformatora zasilającego ma znaczenie ?

[dolphin123]

W ostatnim czasie chyba najpopularniejszy budowany wzmacniacz..
Konstrukcja Piotra?
download/file.php?id=8631
O jakie napięcia i prądy ma transformator sieciowy?

Przewidziany jest układ opóźniający załączanie napięcia anodowego

Jaki układ przewidujesz? Na przekaźniku czy półprzewodnikach?

[Piotr]

Kilka wskazówek:
-Transformator toroidalny zakłóca mniej niż EI, ale mimo to warto odsunąć go jak najdalej od stopni wejściowych. Miej też na uwadze, że większe zakłócenia pojawiają się od strony wyprowadzeń.
-Dobrze będzie odsunąć od wejść i regulatorów operujących na małych sygnałach nie tylko sam transformator sieciowy, ale również główny wyłącznik i przewody zasilania, a także prostownik i pierwszy kondensator zasilacza.
-Przy czułych stopniach wejściowych we wzmacniaczu stereofonicznym warto trzymać wejścia obu kanałów razem, blisko siebie, a nie w przeciwnych rogach obudowy.

Osobiście ułożyłbym elementy trochę inaczej. Jeżeli chcesz mieć lampy z przodu, to wyrzuciłbym zasilacz na bok. Wtedy po jednej stronie znajdzie się transformator sieciowy skierowany wyprowadzeniami na zewnątrz, wyłącznik, gniazdo zasilające i przewody pomiędzy nimi. Zazwyczaj jest to lewa strona obudowy patrząc od strony gałek.
Po prawej stronie daje się wówczas gniazda wejściowe, lampy przedwzmacniacza i najbardziej wrażliwe regulatory. Środek zajmują wygodnie oba stopnie mocy łącznie z gniazdami głośnikowymi.

Jestem ciekawy jak zrealizujesz filtr loudness. Rozwiązanie z odczepem na potencjometrze jest bardzo ułomne, ale i tak widzę, że masz potencjometry bez odczepu. Szczerze mówiąc wciąż nie znam prostego, a jednocześnie dobrego rozwiązania dla tej funkcji.

W ostatnim czasie chyba najpopularniejszy budowany wzmacniacz..

Bo to dobry wzmacniacz. Jego popularność pozwala wierzyć, że prawdziwe hi-fi wygrywa z audiofilskim bajaniem

Konstrukcja Piotra?
download/file.php?id=8631

Nie polecam bezkrytycznego opierania się na tym schemacie. Zły nie jest, ale od czasów, kiedy rysowałem schematy ołówkiem wiele się wydarzyło

[Bazyl007]

O jakie napięcia i prądy ma transformator sieciowy?

Sieciowy toroid posiada następujące odczepy:
- 310V/0,55A
- 110V/0,1A (do wskaźników wysterowania) - udało mi się je uruchomić, lecz jeszcze nie spełniają swojej funkcji jak powinny...
- 6,3V/5A
- 6,3V/5A
- 5V/0,55A

Jaki układ przewidujesz? Na przekaźniku czy półprzewodnikach?

Układ ten zrobię identyczny jak w pierwszej konstrukcji. Powoli narastające napięcie w kondensatorze w końcu załącza tranzystor itd. Prosty układ. Czyli jest on na półprzewodnikach i przekaźniku mechanicznym... Znalazłem przekaźniki które przełączają do 400V AC więc dając go pomiędzy transformator a mostki prostownicze (310V) będzie w sam raz.

Jeżeli chodzi o filtr napięcia anodowego - na początek bez fajerwerków. Każda strona ma odrębny zasilacz, źródło napięcia jak widać po transformatorze jest wspólne. Za mostkiem planuje umieścić tylko po jednym kondensatorze 680uF/500V + równolegle rezystor w celu zapewnienia bezpieczeństwa. Dławików nie przewiduję - chyba że okaże się to niezbędne.

Konstrukcja Piotra?
download/file.php?id=8631

Konstrukcji Piotra są transformatory - dzięki
Jeżeli chodzi o sam schemat, to sprawa jest taka:
Będę opierał się na konstrukcji: http://www.fonar.com.pl/audio/diy/wzm1/ ... hemat2.gif , z odrobiną rozwiązań "concertino" http://www.fonar.com.pl/audio/diy/conce ... tl_pom.gif.

1. Stopień wejściowy z concertino (Aikido)
2. Tu mam pierwsze pytania: W Concertino - o ile się nie mylę - pomiędzy EL34 jest regulowany balans. Lepiej aby był on regulowany czy może sztywne połączenie na dobrych rezystorach jest lepszym rozwiązaniem ? Potencjometry 100ohm/2w posiadam.
3. I pytanie drugie, W obydwu konstrukcjach różnią się również sprzężenia zwrotne. W jednym na jego linii jest tylko rezystor, w drugim rozwiązaniu równolegle do rezystora znajduje się kondensator. Nie ma on przypadkiem wpływu na barwę ? - przypomina mi to rozwiązanie z regulacją barwy tonów na sprzężeniu zwrotnym z poprzedniej konstrukcji - tyle że bez potencjometru. Upływ sprzężenia zwrotnego do masy również w drugim rozwiązaniu jest poprzez potencjometr 470ohm, dlaczego ?

Kilka wskazówek:

Postaram się wziąć wszystko pod uwagę i zamieszczę zdjęcia. Ważna sprawa, załączanie napięcia na wzmacniacz również odbywać się będzie poprzez przekaźnik
Planowałem umieścić go zaraz przy gnieździe sieciowym aby nie ciągnąć przewodów sieciowych przez całą obudowę. Jako zasilanie cewki przekaźnika zamierzam wykorzystać 5V zasilacz impulsowy (ładowarkę od telefonu). Zasilacz ten musi być ciągle pod napięciem aby wzmacniacz był w gotowości, jednak będzie można go rozłączyć dla świętego spokoju przełącznikiem z tyłu obudowy.
Dlaczego tak ? Po pierwsze brak długich przewodów sieciowych w obudowie, po drugie KONIECZNIE chciałem wykorzystać 2 pozycyjny przełącznik OBROTOWY do włączania wzmacniacza. A zwyczajnie nie robi się takich sieciowych (poza tablicowymi). Wszystkie przełączniki z przodu obudowy będą obrotowe. Dźwignie za mną nie przemawiają estetycznie

Jestem ciekawy jak zrealizujesz filtr loudness.

Szczerze mówiąc zamierzam oprzeć się na tym układzie: http://www.jogis-roehrenbude.de/Leserbr ... -Klang.jpg
Kontur to typowy potencjometr z odczepem - dziwi mnie tylko wartość odczepu 19K. Żaden z moich potencjometrów 100k log nie osiąga takiej wartości rezystancji z połowie ścieżki oporowej... Przedwzmacniacz zostawiam sobie na deser, najpierw niech zagra wzmacniacz

[AZ12]

Witam

Moim zdaniem warto by było zastosować polaryzację sztywną dla siatek sterujacych lamp koncowych, transformator może dawać mniejsze napięcie anodowe. Nie widzę sensu w stosowaniu polaryzacji automatycznej we wzmacniaczu przeciwsobnym. Zamiast przekaźnika można by zastosować tyrystor włączony zaraz za mostkiem prostowniczym plus optotriak MOC3021.

[Bazyl007]

Chodzi po prostu o optoizolację w celach bezpieczeństwa ? Czy tyrystor wykazuje jakiś spadek napięcia ?

Ułożyłem elementy w inny sposób, czy chodziło o coś takiego ? :

Mogę zamieniać miejscami odwracacz fazy z przedwzmacniaczem...

[AZ12]

Witam ponownie

Chodzi głównie o łatwość sterowania tyrystora tą metodą. Tyrystor charakteryzuje się spadkiem napięcia niewiele większym od napięcia przewodzenia diody krzemowej, jest on do pominięcia w układach lampowych.

[Einherjer]

Kondensator równolegle z rezystorem sprzężenia zwrotnego to element tak zwanej kompensacji wyprzedzającej, która ma za zadnie poprawić stabilność wzmacniacza. Zwykle dobiera się go eksperymentalnie tak aby uzyskać jak najlepszy kształt przebiegu prostokątnego na wyjściu wzmacniacza. Jego wartość nie przekracza zazwyczaj 300 pF i nie wpływa on na przenoszenie wysokich tonów przez wzmacniacz.
Autor jednego ze schematów zastosował potencjometr w katodzie pierwszej triody zapewne po to, żeby móc wyregulować punkt pracy tej lampy. Zmiana wartości potencjometru spowoduje również zmianę wzmocnienia pierwszego stopnia i głębokości globalnego sprzężenia. Moim zdaniem nie ma sensu się w coś takiego bawić, tylko dobrać rezystor stały raz a dobrze.

[Bazyl007]

Z doborem kondensatora nie powinienem mieć problemu - jak tylko wygrzebię oscyloskop. Co do doboru rezystora, zapewne użyję najpierw potencjometru aby dobrać właściwą wartość rezystancji. Na co zwrócić uwagę przy jego doborze ?

Czy mogę użyć rezystorów 10ohm/40W w roli impedancji zastępczej do pomiarów wzmacniacza ?

[Einherjer]

Nie żaden potencjometr, tylko charakterystyki lampy, kartka i ołówek. Oczywiście należy potem sprawdzić, czy wybrane wartości rezystorów zapewniają punkt pracy lampy zbliżony do zamierzonego. Moim zdaniem jedyne potencjometry montażowe jakie mają prawo znaleźć się we wzmacniaczu, to te służące do ustawiania prądów spoczynkowych lamp mocy. Każdy inny świadczy o tym, że ktoś nie przyłożył się do projektowania i obliczeń.

[Piotr]

Ułożyłem elementy w inny sposób, czy chodziło o coś takiego ? :

Mnie chodziło o ułożenie transformatorów, jak na twoim obrazku, natomiast lamp EL34 wszystkich w drugim rzędzie, 6SN7 w pierwszym rzędzie, a ECC82 z prawego boku wydłużając oba rzędy.

Czy mogę użyć rezystorów 10ohm/40W w roli impedancji zastępczej do pomiarów wzmacniacza ?

Możesz, natomiast do dokładniejszych pomiarów, np. mocy maksymalnej i zniekształceń, przydałoby się 8R, ewentualnie 8R2.

Moim zdaniem warto by było zastosować polaryzację sztywną dla siatek sterujacych lamp koncowych, transformator może dawać mniejsze napięcie anodowe. Nie widzę sensu w stosowaniu polaryzacji automatycznej we wzmacniaczu przeciwsobnym.

A ja nie widzę sensu stosowania polaryzacji stałej, jeżeli nie walczymy o każdy wat mocy wyjściowej. Polaryzacja automatyczna to wygoda, brak konieczności regulacji i znacznie większe bezpieczeństwo oraz niezawodność wzmacniacza. A to, że napięcie zasilania przy sztywnym minusie może być o 30V niższe? I co by to dało? Konieczność użycia dodatkowego ujemnego zasilacza i kilku zabezpieczeń uniemożliwiających podanie Ua bez -Ug

[Bazyl007]

Dziękuję wszystkim za dotychczasowe rady. Jutro, dzięki temu postaram się narysować schemat w mojej wersji - być może komuś się kiedyś przyda, a na pewno mnie przy budowie

Tak wyglądają zaprojektowane panele wzmacniacza - tylko przykleić na blachy i punktować.

Oczywiście wszelka krytyka jest mile widziana
Lepszym rozwiązaniem jest montaż na "pająku" czy może użyć jedno/dwu rzędowych płytek montażowych ? Gdzieś wyczytałem, że przy płytkach łatwiej o zakłócenia z uwagi na równoległe położenie elementów - czy nie jest to przypadkiem pomijalne ?

[Piotr]

O tym właśnie myślałem. Z rzeczy, które jeszcze bym poprawił/uzupełnił:
-Wyprowadzenia wszystkich transformatorów dałbym chyba na lewo, aby sieciowy miał je najdalej od wszystkiego, a głośnikowe nie zderzały się ze sobą i nie wypadły za blisko wejścia.
-Gniazda głośnikowe warto ułożyć w linii, a nie po kwadracie, szczególnie że jest sporo miejsca. Jak będziesz przykręcać coś ciężkiego i audiofilskiego, to docenisz taki układ.
-Myślałeś o oprawce bezpiecznika zespolonej z gniazdem zasilającym? Drobiazg, a trochę porządkuje rozmieszczenie elementów.
-Jeżeli troszkę przesuniesz względem siebie rzędy lamp na boki (np pierwszy 1cm w prawo, a drugi 1cm w lewo), to patrząc z przodu zobaczysz dużo więcej lamp

Polecam płytki montażowe, znakomicie organizują ułożenie większych elementów, natomiast drobiazgi można zostawić w pająku.

[Bazyl007]

Może coś takiego ? To przesunięcie lamp bardzo mi się podoba - prześpię się z tym i postanowię

Jeżeli chodzi o gniazda głośnikowe, nie wiem dlaczego tak je ułożyłem. Mam takie ułożenie w obecnym wzmacniaczu i jest ono co najmniej irytujące przy grubszych przewodach...

-Myślałeś o oprawce bezpiecznika zespolonej z gniazdem zasilającym? Drobiazg, a trochę porządkuje rozmieszczenie elementów.

Myślałem i pewnie coś takiego zastosuję. A może gniazdo dodatkowo zespolone z filtrem ? Ma to jakiś sens ?

Polecam płytki montażowe, znakomicie organizują ułożenie większych elementów, natomiast drobiazgi można zostawić w pająku.

Ponadto lubię dawać rezystory z zapasem. Są one ciężkie a przy przenoszeniu wzmacniacz różnie może być. Chyba zaopatrzę się w takowe przy okazji zakupu lamp.

O lampach jeszcze nie wspominałem, idę po taniości, czyli EL34 z JJ, a 6SN7 - prawdopodobnie ruskie zamienniki. Chociaż jeszcze się zastanowię. może do wzmacniacz pójdą lepsze, a do do preampu rosyjskie. ECC82 - może coś lepszego - w końcu tylko dwie.

A jak się mają rosyjskie 6N8S ? jest odczuwalna jakaś różnica np w mikrofonowaniu ?

[Piotr]

Może coś takiego ? To przesunięcie lamp bardzo mi się podoba - prześpię się z tym i postanowię

Tylko wyprowadzenia transformatorów głośnikowych dałbym nie do tyłu, gdyż zderza się z wejściami i będą miały bardzo daleko do lamp mocy, a raczej po lewej stronie, żeby miały daleko do wejść, a w miarę blisko do lamp.

A może gniazdo dodatkowo zespolone z filtrem ? Ma to jakiś sens ?

Filtry przy gniazdku służą raczej do zatrzymywania zakłóceń powstających wewnątrz urządzenia przed przedostawaniem się do sieci, niż odwrotnie. Moim zdaniem można sobie odpuścić.

O lampach jeszcze nie wspominałem, idę po taniości, czyli EL34 z JJ, a 6SN7 - prawdopodobnie ruskie zamienniki. Chociaż jeszcze się zastanowię. może do wzmacniacz pójdą lepsze, a do do preampu rosyjskie. ECC82 - może coś lepszego - w końcu tylko dwie.

Kwestia gustu. Jeżeli patrzeć gospodarczo-politycznie, to powinniśmy kupować lampy słowackie, ewentualnie radzieckie sprzedawane przez Ukraińców. W sam raz EL34 i ECC82 od JJ plus 6N8S ze wschodu. Ja ostatnio bywam mniej poprawny politycznie i do lepszych wzmacniaczy kupuję Electro-Harmonixy (produkt rosyjski) z tej prostej przyczyny, że bardzo estetycznie się prezentują, a przy okazji działają tak samo dobrze jak inne i nie zabijają ceną. Kwestia gustu, jedynie polecam trzymać się z daleka od chińskich wynalazków

Upewnij się jeszcze, czy podstawki pierwszego rzędu lamp nie zderzą się z potencjometrami. Wyglądają na umieszczone dość blisko przedniej krawędzi.

Co do rozmieszczenia lamp, to chyba źle cię zrozumiałem. Myślałem, że ECC82 będą stanowiły preamp. Im dłużej patrzę na to rozmieszczenie, tym trudniejsze wydaje mi się jednoczesne umieszczenie lamp preampu blisko regulatorów, a lamp sterujących blisko lamp mocy, aby przy okazji utrzymać lampy mocy w miarę w linii. Pomyśl jeszcze nad tym zanim wywiercisz, ewentualnie zaczekaj na sensowniejsze wypowiedzi innych

W sumie różnica między 6SN7 i ECC82 jest na tyle niewielka, że można po drobnych korektach rezystorów używać ich zamiennie. Nie myślałeś, żeby dać same 6SN7? Wtedy mógłbyś dowolnie zmienić koncepcję rozmieszczenia lamp po wywierceniu otworów, bo wszystkie będą miały takie same podstawki.
Nic nie sugeruję, tylko mącę, żebyś sobie pogłówkował