EL84 SE - sprawdzenie schematu, napięć

[infrat]

Dzień dobry.

Zabrałem się za drugi w życiu projekt prostego wzmacniacza SE na EL84.
Jako schemat wyjściowy przyjąłem schemat z projektu RH84, lecz postanowiłem go dostosować do elementów, które mam, i tak:

- zrezygnowałem z lokalnego sprzężenia zwrotnego, na rzecz globalnej pętli (biedne trafa głośnikowe TG5-53 na wyjściu, więc uznałem, że dobrze dla zniwelowania ich niedoskonałości będzie objąć je pętlą USZ - czy słusznie?)
- dobrałem inne wartości rezystorów dla stopnia napięciowego, ze względu na zastosowaną przeze mnie ECC83 - czy dobrałem je prawidłowo? Czy ten punkt pracy jest prawidłowy dla tej lampy?

Wzmacniacz udało się uruchomić w tej konfiguracji i gra zadowalająco, lecz chciałbym wiedzieć na ile optymalną i prawidłową aplikację zastosowałem.

Jest to zasadniczo mój drugi lampowy projekt, a sam jestem początkujący.

Załączam schemat z naniesionymi napięciami i wartościami rezystorów, uprzejmie proszę o rady/wskazówki.

Pozdrawiam,
Jarosław Surmacz

[AZ12]

Witam

Do transformatora głośnikowego TG5/53 i głośnika o impedancji 4R impedancja po stronie pierwotnej wyniesie ok. 5000 Om. Rezystor katodowy powinien mieś rezystancję dwukrotnie mniejszą, wystarczy rezystor węglowy lub metalizowany o obciążalności 0,5W. Napięcie na anodzie lampy ECC83 jest zbyt wysokie, należy zmienić wartość rezystora katodowego.

[seler]

Do transformatora głośnikowego TG5/53 i głośnika o impedancji 4R impedancja po stronie pierwotnej wyniesie ok. 5000 Om. Rezystor katodowy powinien mieś rezystancję dwukrotnie mniejszą, wystarczy rezystor węglowy lub metalizowany o obciążalności 0,5W.

Karta katalogowa podaje Rk = 135 Om dla Ua/Ug2 = 250V.
0,5W będzie raczej trochę za mały.

Napięcie na anodzie lampy ECC83 jest zbyt wysokie, należy zmienić wartość rezystora katodowego.

Dlaczego 190V to za dużo dla ECC83?

[malaczek]

Infrat, co oznacza pojęcie - gra zadowalająco?

[infrat]

Infrat, co oznacza pojęcie - gra zadowalająco?

Obiektywnie - nic
Zaś subiektywnie, gra bez zauważalnych na przeciętne (moje) ucho zniekształceń.

Tak czy inaczej, AZ12 - dzięki za sugestie. Zastosowałem się do nich, i osiągnąłem wyniki jeszcze bardziej mnie - zadowalający. O dziwo, wydaje mi się, że EL84 w tej konfiguracji gra zdecydowanie lepiej niż moja pierwsza zabawka na ECL86 (główne różnice związane są z ilością niskich tonów w trybie pentodowym).

Dorzucam schemat z nowymi wartościami wspomnianych przez Ciebie elementów. Napięcia się obniżyły na anodę triody idzie ok. 160V, zaś na pentodzie mam ~260V.
Jutro podłączę ustrojstwo pod oscyloskop i zdejmę ch-kę wzmacniacza w tej konfiguracji.

W aplikacji przewidziałem możliwość przełączania trybu Triodowego/Pentodowego, oraz włączania/wyłączania USZ.
Efekty, nie powiem, ciekawe dla ucha.

Gdyby ktoś jeszcze zauważył jakieś rażące błędy na schemacie, uprzejmie proszę o sugestie.

Pozdrawiam,
JS

[AZ12]

Rezystor w katodzie EL84 wystarczy 1W, kondensator na napięcie 16V. Rezystor antyparazytowy należy umieścić bezpośrednio na podstawce lampy mocy. Warto też dodać kondensator foliowy 1nF 1000V równolegle do pierwotnego uzwojenia transformatora dla uniknięcia wzbudzeń.

[Piotr]

Warto też dodać kondensator foliowy 1nF 1000V równolegle do pierwotnego uzwojenia transformatora dla uniknięcia wzbudzeń.

Przestańcie powtarzać tą bzdurę, taki kondensator służył do kompensacji indukcyjności pojedynczego głośnika w zderzeniu ze stopniem mocy bez USZ.

[TELEWIZOREK52]

Warto też dodać kondensator foliowy 1nF 1000V równolegle do pierwotnego uzwojenia transformatora dla uniknięcia wzbudzeń.

Przestańcie powtarzać tą bzdurę, taki kondensator służył do kompensacji indukcyjności pojedynczego głośnika w zderzeniu ze stopniem mocy bez USZ.

Bardzo często po wycięciu (pomijam powody) tego kondensatora w niektórych odbiornikach radiowych przy zwiększeniu siły głosu występował przeraźliwy pisk.

[Romekd]

Witam.

Warto też dodać kondensator foliowy 1nF 1000V równolegle do pierwotnego uzwojenia transformatora dla uniknięcia wzbudzeń.

Przestańcie powtarzać tą bzdurę, taki kondensator służył do kompensacji indukcyjności pojedynczego głośnika w zderzeniu ze stopniem mocy bez USZ.

W zeszłym roku przeprowadziłem z Matizzem pomiary impedancji kilkunastu oryginalnych kompletów kondensator+transformator+głośnik (głośniki), wymontowanych ze starych i bardzo starych odbiorników radiowych. Pomiary wykonywaliśmy, z podłączonym i z odłączonym kondensatorem, w przedziale częstotliwości 0,5...20 kHz. W każdym przypadku podłączenie kondensatora do uzwojenia pierwotnego powodowało, że impedancja zestawu transformator-głośniki pozostawała mniej więcej stała w całym zakresie częstotliwości przenoszonych przez dany odbiornik. Bez kondensatora impedancja zestawu szybko rosła z częstotliwością (wskutek istnienia indukcyjności cewki głośnika i indukcyjności rozproszenia transformatora), co w oryginalnym układzie odbiornika mogłoby powodować złą pracę stopnia końcowego (z pentodą) przy wyższych częstotliwościach - wzrost amplitudy, przesterowanie, a więc i duże zniekształcenia, oraz na pewno większa skłonność wzmacniacza do wzbudzeń... Tak więc wszyscy mają tu trochę racji - pentoda w stopniu wyjściowym wzmacniacza pozbawionego ujemnego sprzężenia zwrotnego powinna być jednakowo (mniej więcej) obciążona w całym zakresie przenoszonych przez wzmacniacz częstotliwości. W przeciwnym wypadku może zniekształcać sygnał, lub wzmacniacz może się wzbudzać.

Pozdrawiam,
Romek

[djivo]

Romku a testowałeś może jak to wypada z USZ? Pytam bo może coś się dowiem .

[Romekd]

Witam.
Sprawdzałem wpływ tego kondensatora w oryginalnych układach. Jego odłączenie od uzwojenia transformatora zawsze skutkowało podbiciem góry pasma, a czasem również powodowało wystąpienie oscylacji przy znacznym podkręceniu potencjometru siły głosu. Piotr napisał, że "taki kondensator służył do kompensacji indukcyjności pojedynczego głośnika w zderzeniu ze stopniem mocy bez USZ". W takim razie jak wytłumaczyć jego obecność w wielu odbiornikach radiowych i wzmacniaczach, w których zastosowano zarówno USZ, jak i dodatkowe głośniki wysokotonowe? Stosowane były np. w radiu "Bolero" (schemat w załączniku), we wzmacniaczu "Meloman 25", w odbiorniku telewizyjnym "Rubin 714" ( download/file.php?id=216 )?
Jak wspomniałem wykonałem odpowiednie pomiary, a Matizz miał je zamieścić na Forum. Przy okazji zapytam czy ma jeszcze notatki z tamtych testów.

Pozdrawiam,
Romek

[Piotr]

Jak więc wytłumaczyć teoretycznie obecność tego kondensatora?
Wszystkie moje układy grają równo bez niego.

[Romekd]

Wytłumaczenie może być bardzo proste - kondensatory (włączone równolegle do uzwojenia pierwotnego) stosowano w układach z transformatorami o bardzo przeciętnych parametrach. Szerokość pasma przenoszenia tych transformatorów najczęściej nie przekraczała kilkunastu kHz, co wynikało z ich bardzo prostej konstrukcji - niskiej indukcyjności uzwojenia pierwotnego, braku podziału uzwojeń na przeplatające się sekcje (duża indukcyjność rozproszenia) itp. Z transformatorami, które Ty używasz (dodatkowo obciążonymi zestawami głośnikowymi o mniej więcej wyrównanym module impedancji w całym zakresie częstotliwości pasma akustycznego) ich stosowanie jest zbyteczne. Dodanie tego kondensatora do Twojego wzmacniacza mogłoby jedynie popsuć jego parametry..

Pozdrawiam,
Romek

[djivo]

Romku czyli sugestia rozumiem jest taka żeby sprawdzić czy przy użyciu starych transformatorów TG2 stosować te kondensatory.
Jednak we wszystkich moich odbiornikach starego typu sprawdziłem to.
Najłatwiej wziąć obcinaczki i odciąć podczas słuchania jakiegoś nagrania z gitarami czy sopranami.
Natychmiast po odcięciu słychać różnicę na plus.
Gdyby poprawiały pasmo byłoby słychać gorzej a tak się nie dzieje - nie wiem czy poprawnie zrozumiałem to co napisałeś.
Ale w żadnym wzmacniaczu który posiadam już takowych nie ma.
Myślę że producenci w tamtejszych czasach sprzedając zestaw zdawali sobie doskonale z tego sprawę że np w magnetofonie ZK120 pasmo przenoszenia głośnika zastosowanego nie jest większe od 10-12kHz a i nie było z czego zapisywać w takiej jakości.
Chyba tylko dlatego je stosowano.
Miały one na celu ograniczenie pasma przenoszenia.

[ATM]

Coś na powyższy temat jest napisane w "Cykinie".