EL86 do audio

[Marcin K.]

Cześć! Zakładam tutaj wątek ponieważ nie jestem jeszcze "starym wyjadaczem" i chcem się czegoś więcej dowiedzieć i nauczyć
Zamierzam popełnić coś w stylu 2xEL86 (bo stereo) + 2xEF80 i ECC83 lub 2xEL86 + 2xECC83 oraz oczko coby ładniej było. Do tej pory mam PCL86 ale tylko mono.
Pytanie moje odnośnie końcówki na EL86 która ma współpracować z TG5. Będzie dobrze? Z jaką mocą i przy jakim napięciu? Mam stabilitrony StR150/15 oraz StR85/10, czy mógłbym je wykorzystać w owej konstrukcji?
Narazie czysto teoretyzuję ponieważ szukam jeszcze podstawek do chassis i samej blachy na chassis... Transformatory czekają i inne części też ale ta EL86 mnie zastanawia.
Pozdrowienia!

[AZ12]

Optymalna oporność obciążenia lampy EL86 w klasie A wynosi 2,4kOhm. Maksymalna moc wynosi wówczas 5,2W przy zniekształceniach 10%.

[whwp]

Od pewnego czasu noszę się z zamiarem kostrukcji PP na EL86, kupiłem nawet jakiegoś TS40 na głośnikowe, jak to zwykle bywa projekt leży w kartoniku. Mam trochę używanych EL86 i trzebaby je zagospodarować w razie potrzeby mogę wspomóc. W każdym razie w SE testowałem z trafem sieciowym jako głośnikowym i EL86 grała ok, ważne żeby zasilać nie za wysokim napięciem - jedna sztuka "odparowała" w układzie dla EL84

[Marcin K.]

Z tego co mi świta w głowie to EL86=PL84? (żarzenie inna sprawa)
Zaadaptować można by wtedy końcówkę mocy z Szafira czy Toski... Tam opornik katodowy ma 240R/1W a kondensator 100u/25V przy napięciu na anodzie 200V. Tak wyczytałem ze schematu.
Wtedy w sumie można by zastosować 2xEL86 i 2xPCF82 i było by ze śmieciowych lamp coś w końcu poskładane Ale to żart, wolę EF80.
Ja mam trafo TS30 (chyba) ale czy mogę dać TG5 jako głośnikowe bez żadnego problemu? Jak nie to przerzucam się na PCL86 bo dodatkowe uzwojenie już mam nawet nawinięte na żarzenie
Dzięki za odpowiedzi!

[Thereminator]

Schemat z artykułu Painlusta o trafach we wzmacniaczach gitarowych:


Hi-Fi to nie będzie (ale chyba nie o to Ci chodzi), bo trafo z odzysku i układ w założeniu przeznaczony do gitary, ale zawsze to jakiś punkt wyjścia do eksperymentów. Skoro TG2,5 moze być, to TG5 też powinno się nadać.
A tak przy okazji to EL86 jest lampą specjalnie zaprojektowaną do układów SRPP - przynajmniej tak wynika z karty katalogowej. Może lepiej zrobić wzmacniacz właśnie w takim układzie?

[Marcin K.]

A tak przy okazji to EL86 jest lampą specjalnie zaprojektowaną do układów SRPP - przynajmniej tak wynika z karty katalogowej. Może lepiej zrobić wzmacniacz właśnie w takim układzie?

SRPP? Z takim czymś się jeszcze nie spotkałem ale usprawiedliwiam się tym że nie siedzę w audio Problem polega na tym że mam tylko dwie EL-ki więc inny układ niż SE nie wchodzi w grę Dzięki za przytoczenie obrazka, spotkałem się z nim kiedyś ale z głowy mi całkiem wyleciało.
WHWP ja mam dwie EL-ki, jedną Telamu druga Polampu ale wypadało by mieć dwie identyczne Może mała wymiana?
Popełniłem coś takiego jak na załączonym obrazku. jakieś uwagi, komentarze dot. zmiany wartości niektórych elementów? Zmieniłem ECC83 na ECC82 ponieważ takie znalazłem u siebie trzy a ECC83 tylko jedną.
Oczywiście nie ma być to HiFi ale tak żeby włączyć i się cieszyć się grającą bańką.

[whwp]

Daj na PW. Mam dla Ciebie 3 sztuki Telam-u. Wybierzesz sobie.

[Tomek Janiszewski]

Pytanie moje odnośnie końcówki na EL86 która ma współpracować z TG5. Będzie dobrze?

O tej lampie dowesz się więcej na:

http://www.r-type.org/pdfs/el86.pdf

Lampa ta należy do lamp "uniwersalnych", obliczonych na dość ciężkie warunki pracy. W porównaniu z częściej spotykaną EL84 cechuje się ona większym ciągłym prądem katodowym oraz wysokim impulsowym napięciem anody (2,5kV), większym, porównywalnym z tetrodami strumieniowymi współczynnikiem rozdziału prądu katody między anodę i sietkę drugą, oraz niskim "napięciem nasycenia" katoda anoda (w sensie jaki znamy z techniki tranzystorowej) poniżej którego prąd anody zaczyna gwałtownie się zmniejszać, a siatki drugiej rosnąć. Można było z powodzeniem użyć jej w telewizyjnych układach odchylania pionowego.
Niedogodnością lampy EL86 jest natomiast duży "przechwyt" siatki drugiej przez pierwszą, co w konsekwencji wymaga doprowadzenia do siatki pierwszej znacznego napięcia ujemnego. Dlatego też lampa EL86 ulega przeciążeniu po wstawieniu jej na miejsce EL84, niezależnie od niższego dopuszczalnego napięcia anody i siatki drugiej (250V zamiast 300V). Niższe jest też wzmocnienie stopnia mocy m.cz. na takiej lampie.

Z jaką mocą i przy jakim napięciu?

Moc, tak jak pisano, będzie tego samego rzędu co i przy lampie EL84 - ok. 5,5W. Napięcie anodowe nie może jednak przekroczyć 250V. Można zalecić zasilanie ekranu obniżonym napięciem rzędu 200V (np. po filtrze RC zasilającym lampy przedwzmacniacza). Wysterowanie lampy przez to się nie pogorszy (dzięki dużemu przechwytowi napięcie siatki pierwszej przy maxymalnym prądzie pozostanie jeszcze ujemne), a obniży się "napięcie nasycenia" oraz moc tracona w ekranie. Co prawda podstawowe katalogowe warunki pracy przewidują Ua=Ug2=170V lub 200V i dla nich to określa się oporność obciążenia rzędu 2,5kohm, można jednak użyć wyższego napięcia, do 250V i w tym przypadku można pracować na wyższą impedancję, jak w przypadku EL84 (rzędu 5kohm. Trzeba jednak w każdym przypadku pamiętać o doborze odpowiedniego rezystora katodowego, aby nie przekroczyć dopuszczalnej mocy anody (12V)

Mam stabilitrony StR150/15 oraz StR85/10, czy mógłbym je wykorzystać w owej konstrukcji?

Do stabilizacji napięcia siatki drugiej "dolnej lampy w układzie SRPP?

[Tomek Janiszewski]

SRPP? Z takim czymś się jeszcze nie spotkałem

Masz piękny schemacik wzmacniacza SRPP na górze drugiej strony pod linkiem jaki Ci podałem. Niestety moc jaką z tego dwulampowego układu można uzyskać jest tego samego rzędu co moc uzyskiwana z pojedynczej lampy z transformatorem głośnikowym. Winę za to ponoszę rezystory siatkek drugich. Ich wartość 5,6kohm została podyktowana zgniłym kompromisem: nie można ich zwiększyć gdyż jeszcze bardziej obniży się napięcie na siatkach ekranujących zwłaszcza przy pełnym wysterowaniu, ani też zmniejszyć, gdyż i tak wydziela się na nich znacząca część mocy sygnału wyjściowego. Lepszym rozwiązaniem byloby użycie w ich miejsce dławików: wówczas moc wyjściowa będzie dwukrotnie większa niż uzyskuje się z jednej lampy, jako ze wzmacniacz pracuje w klasie A. Jeszcze lepiej byłoby użyć dlawika z dwoma uzwojeniami na wspólnym rdzeniu, tak połączonymi aby amperozwoje prądu sygnału się dodawały a prądu siatek drugich znosiły (do siatki jednej lampy początek jednego uzwojenia, do siatki drugiej - koniec drugiego. Nie jest wymagana szczelina powietrzna niezbędna w zwykłych transformatorach SE, ani też szczególnie silne sprzężenie obu uzwojeń, jak to jest w klasycznych transformatorach PP. Dlatego Twój pomysł użycia transformatorów TS40 w roli glosnikowych ma w tym przypadku poważne szanse powodzenia, większe niż w jakimkolwiek innym układzie. Uzwojenia wtórne, mające niejednokrotnie sporo odczepów można połączyć na różne sposoby, i włączyć tam głośnik zamiast w miejsce pokazane na schemacie, gdzie zreszta bylby wymagany specjalny głośnik wysokoimpedancyjny.
Inna możliwość eliminacji oporników w siatkach drugich polega na włączeniu w miejsce "górnego" rezystora pierwotnego uzwojenia zwykłego transformatora głośnikowego SE (który i tak pracowałby w lepszych warunkach niż został zaprojektowany, jako że prąd siatki drugiej jest o rząd wielkości od prądu anodowego), oraz zasilaniem siatki drugiej "dolnej" lampy z niskooporowego źródła napięciem 150V. Możesz je czerpać ze stabilizatora na posiadanych przez Ciebie lampach. Mnie jednak bardziej podoba się układ omówiony wyżej. Zamiast transformatora TS40 można by zrobić próbę przeróbki niektórych zwykłych transformatorów SE. Mają one często dwie sekcje uzwojenia anodowego, przedzielonego uzwojeniem głośnikowym. Gdyby zatem udało się rozdzelić te sekcje (w co jednak wątpię) można by złożyć rdzeń bez szczeliny radykalnie powiększając indukcyjność oraz odtwarzanie "basów".

Zmieniłem ECC83 na ECC82 ponieważ takie znalazłem u siebie trzy a ECC83 tylko jedną.

Zastosuj obie lampy: ECC82 w stopniu poprzedzającym regulator barwy (wykorzystując jej niską opornośc wyjściową) oraz ECC83 w stopniu sterującym (wykorzystując jej duże wzmocnienie). Podobnie i przy budowie stereofonicznego wzmacniacza PP watro użyć lampy ECC82 w obu kanałach katodowo - anodowego odwracacza fazy. Tam lampa ECC83 nie wykazuje prawie żadnych zalet w porównaniu z ECC82, lepiej oszczędzić tą pierwszą na inne stopnie, gdzie wzmocnienie jest istotne, albo użyć w stopniach napięciowych każdego kanału pentody EF86, sprzężonej galwanicznie z siatką odwracacza fazy na ECC82.

Oczywiście nie ma być to HiFi ale tak żeby włączyć i się cieszyć się grającą bańką.

I o to chodzi! Inna rzecz że EL86 nie robi na mnie dobrego wrażenia estatycznego: wygląda jak EL84 z rozdeptaną anodą , ale to kwestia przyzwyczajenia.

[Tomek Janiszewski]

Z tego co mi świta w głowie to EL86=PL84? (żarzenie inna sprawa)

Dokładnie, i jeszcze UL84 można by dopisać do tej rodziny. "Szeregowym" odpowiednikiem EL84 była produkowana chyba tylko w PRL lampa PL841, stosowana w Szmaragdach. Ma ona jednak inne cokołowanie elektrod.

Wtedy w sumie można by zastosować 2xEL86 i 2xPCF82 i było by ze śmieciowych lamp coś w końcu poskładane Ale to żart, wolę EF80.

Ale i PCF82 warto rozważyć: trioda przed regulatorem barwy (ma ona mały opór wyjściowy jak i ECC82), pentoda - jako stopień napięciowy o dużym wzmocnieniu, (jak to pentoda), bezpośrednio przed EL86.

Ja mam trafo TS30 (chyba)

Jeśli to TS30/1 od "Kankana", to z dwóch takich transformatorków po rozłączeniu połówek ich uzwojeń anodowych i "skrossowaniu" tak aby połówka jednego transformatora była połączona z połówką drugiego, oraz równoległy połączeniu użwojeń żarzenia - można użyć takiego zestawu w prostowniku lampowym na EZ80 lub EZ81.

ale czy mogę dać TG5 jako głośnikowe bez żadnego problemu?

Tak jak pisałem: jest na to szansa, mają one zwykle odczepy na uzwojeniu wtórnym dzięki którym można ustalić najodpowiedniejszą oporność pracy lampy.

Jak nie to przerzucam się na PCL86 bo dodatkowe uzwojenie już mam nawet nawinięte na żarzenie

To bardzo wdzięczna lampa a przy tym najpiękniejsza z tych opracowanych dla audio. Możesz spróbować użyć jej w układzie SRPP wraz z lampą EL86 od "góry". Miał tak któryś z telewizorów Philipsa (schemat zamieszczony w "Radioamatorze i Krótkofalowcu" rocznik bodajże 1971, oczywiście tam zamiast EL86 użyto PL84)

I to na razie tyle
Tomek Janiszewski

[fugasi]

ale czy mogę dać TG5 jako głośnikowe bez żadnego problemu?

Tak jak pisałem: jest na to szansa, mają one zwykle odczepy na uzwojeniu wtórnym dzięki którym można ustalić najodpowiedniejszą oporność pracy lampy.

TG5 nie mają. Takie numery to tylko z TG2,5.

[Marcin K.]

Dzięki za wyczerpującą wypowiedź, postaram się na dniach poskładać na stole ten wzmacniacz i go zbadać.
ECC83 w mojej konstrukcji odpada ponieważ to zapas do Luny gdzie już jedną niedawno wymieniałem ECC82 też jest lampą do audio, mało tego, spróbuję nawet z ECC85, warto kombinować.
Jeśli chodzi o stosowanie TS40 w roli transformatorów głośnikowych to również odpada ponieważ ja posiadam tylko jeden transformator TS i to w dodatku nędzne TS30 które mam nadzieję "wyda" na zasilenie tych 5 baniek
W ogóle mnie nie przekonacie do SRPP, będzie SE i basta
Jeśli chodzi o prostownik napięcia anodowego to zastosuje prostownik krzemowy (może selen) ponieważ nie posiadam żadnej elektronowej diody.
Czyli układ że się tak wyrażę przechodzi? To miło, okaże się jak to działa gdy się poskłada.
Pozdrawiam!

[Tomek Janiszewski]

ECC83 w mojej konstrukcji odpada ponieważ to zapas do Luny gdzie już jedną niedawno wymieniałem

Pamiętaj że połówka ECC83 "siedzi" w PCL86. Pod tym względem warto rozważyć użycie tej lampy

ECC82 też jest lampą do audio, mało tego, spróbuję nawet z ECC85

Tę ostatnią zachowałbym jako zapas nienaruszalny: może kiedyś zachce Ci się zbudować głowicę UKF?

warto kombinować

.
I narazić się koszernym ortodoxom?

Jeśli chodzi o stosowanie TS40 w roli transformatorów głośnikowych to również odpada ponieważ ja posiadam tylko jeden transformator TS

A to przepraszam, pomyliłem Cię z innym uczestnikiem dyskusji. Ale dzięki niej mi samemu przyszła do głowy myśl o ich wykorzystaniu we wzmacniaczu SRPP na 2*PL81, jakie niegdyś zakupiłem z myslą o ich użyciu w Nieodżałowanej Pamięci "zbeszczeszczoneym" przeze mnie Szmaragdzie. Na tychże lampach działał wzmaczniacz końcowy OR "Eroica". Aż przetrząsnę swoje zapasy, chyba poniewierają się 2szt. TS40/43, przeliczę jaki opór osiągną po obciążeniu ich głośnikiem...

i to w dodatku nędzne TS30 które mam nadzieję "wyda" na zasilenie tych 5 baniek

Jeśli jest to transformator TS30/1 od "Kankana" - to żarzył on ECL86, EBF89, ECH81, ECC85 i 2 żarówki "radioskalówki" - razem jakieś 2,3A. 2 lampy EL86 - to 1,52A, zostaje zatem jeszcze 0,8A, czyli z trudem można by zasilić 3 lampy ECC82, lub 2 ECC85. Jeszcze gorzej z prądem anodowym - w odbiorniku występowało 70mA (przy odbiorze UKF), zatem prąd katodowy lamp EL86 móglby wynieść max 35mA (prądy anodowe triod przedwzmacniacza pomijam, nie powinny one przekraczać 1mA/system), a to nie pozwoli osiągnąć pełnej mocy jaką ta lampa mogłaby zapewnić.

W ogóle mnie nie przekonacie do SRPP, będzie SE i basta

Ale proszę, nie ulegaj audiofilskim przesądom że SE jest "the best". Pobaw się najprostszym SE, a potem wypróbuj coś bardziej złożonego.

Jeśli chodzi o prostownik napięcia anodowego to zastosuje prostownik krzemowy (może selen) ponieważ nie posiadam żadnej elektronowej diody.

EZ80 lub 81 trafiają się na bazarach po 10zł. Tu jednak trzeba symetrycznego transformatora, o ile chce się mieć pełnookresowe prostowanie

Czyli układ że się tak wyrażę przechodzi? To miło, okaże się jak to działa gdy się poskłada

Takie uklady zwykle działają od pierwszej pyty. Pamiętaj o opornikach "antyparazytach" w siatkach pierwszych pentod mocy!

Pozdrawiam
Tomek Janiszewski

[OTLamp]

Pytanie moje odnośnie końcówki na EL86 która ma współpracować z TG5.

Jeśli chcesz wykorzystać EL86 z transformatorem głośnikowym od PCL86, powinieneś obniżyć Us2 do około 80...100V. Ua natomiast winno wynieść 250V.

[Marcin K.]

Dzięki za sugestie OTLamp!