Historia polskich ogniw i baterii suchych

[Waldemar D.]

I ostatnia na dziś, płaska bateria firmy Carbochemia z 1944 roku. Nie posiadała naklejki. Nadruk nanoszono bezpośrednio na tekturkę stanowiącą obudowę. Firma ta wchodziła w skład Zjednoczenia Warszawskich Fabryk Baterii AKA-CARBOCHEMIA- SATURN.

[Waldemar D.]

Dodam tylko, że firma powstała przed wojną. Miała też swoją filię w Krakowie. Podczas okupacji została przejęta przez Niemców. W czasie powstania warszawskiego została przez powstańców odbita. Działała jeszcze tuż po wojnie. Prawdopodobnie dekret Bieruta położył kres jej istnieniu.

[tszczesn]

Kolejny ciekawy eksponat. Bateria 3V firmy Supra. Niestety, nie posiadam żadnych danych o tej firmie.

Przemysł Radjowy "Supra" - produkowali cewki i zespoły cewek, kondensatory, trymery, oraz kity radiowe (zestawy części, włącznie z chassis i obudową), nie miałem informacji, że produkowali baterie. Z Warszawy, mam w notatkach adresy Prosta 8 i Zielna 26.

[Waldemar D.]

Dzięki, świetna wiadomość!

[Waldemar D.]

Postanowiłem jednak wydzielić opis latarki Mikro produkcji Centry. Zasługuje na to.

[Z2] Centra Mikro.jpg (378.9 KiB) Przejrzano 364 razy

Bateria „Mikro” Centry, to efekt wdrożenia patentu Maxa Zeilera z 1927 roku. Była nowoczesną, miniaturową baterią o napięciu 4,5V, stanowiącą element większej całości. Wraz z ebonitowym etui, metalową oprawką i żaróweczką, stanowiła praktyczną, małą latarkę.

[Z2b] latarka Centra Mikro.jpg (364 KiB) Przejrzano 364 razy

Dane techniczne są do wglądu w karcie katalogowej z 1939 roku. Zaprezentowany egzemplarz to absolutny unikat, zachowany przy tym w doskonałym stanie. Należy dodać, że taką samą baterię i latarkę produkował Tytan (o nazwie Bobo), Daimon (nazwa baterii Ognik a latarki Star) oraz Błysk (Picollo).
Poniżej kilka reklam i ożywiona latarka.

[zjawisko]

Praktycznie wszystkie latarki na baterie płaskie były... no takie zwykłe, z klapką. A tu... Ale bajer!

Kolejny namacalny dowód na prawdziwość mojego motta: każdego dnia dowiaduję się czegoś nowego.

[Waldemar D.]

Kaczmarek.jpg (78.96 KiB) Przejrzano 275 razy

W 1919 roku Andrzej Kaczmarek (na zdjęciu wyżej) przeniósł z Berlina do Poznania swoją fabrykę baterii i ogniw i nazwał ją Pierwsza Poznańska Fabryka Ogniw i Bateryj. Po jego śmierci w 1921 roku nowy właściciel, jego zięć, Wacław Tomaszewski powiększył fabrykę (wchłaniając nowo powstałą fabryczkę Fotgan) i zmienił nazwę na Centra. W 1925 roku pojawiły się pierwsze baterie z nowym logo. Centra szybko odskoczyła od konkurencji, gdzie produkcja odbywała się na wpół chałupniczo, dzięki wprowadzeniu nowoczesnych maszyn i częściowej automatyzacji produkcji. Nowatorskie też było podejście do dystrybucji. Fabryka posiadała własny tabor samochodowy, rozwożący towar do wszystkich zakątków Polski. Dopiero pod koniec lat trzydziestych Daimon stał się porównywalnym konkurentem.

fabryka.jpg (495.88 KiB) Przejrzano 275 razy

Klimat tamtej dawnej Centry oddają zdjęcia z 1936 roku.

artykuł Centry 1937.jpg (468.82 KiB) Przejrzano 275 razy

Zachęcam do przeczytania ciekawego artykułu Centry.
Fabryka nie miała sobie równych pod względem jakości graficznej reklam a to za sprawą Tadeusza Latanowskiego, wieloletniego kierownika działu reklamy (przykłady poniżej).
II Wojna Światowa przyniosła Centrze niemiecki nadzór komisaryczny w osobie Arthura Wudge a produkcję początkowo przejęła firma Luna. Oficjalna nazwa brzmiała: Centra Akkumulatorenfabrik. Duże zamówienia dla wojska znacznie poprawiły kondycję firmy. W 1944 roku Centrę wykupił niemiecki potentat w branży elektrotechnicznej, koncern Petrix – Werke G.m.b.H.
W następnym poście zrobię krótki przegląd baterii Centry z mojej kolekcji, z okresu międzywojennego i czasów wojny.

[Waldemar D.]

Tak się złożyło, że moje najstarsze eksponaty z Centry to baterie z okresu wojny.

[Z6] Centra 3V okupacja.jpg (404.07 KiB) Przejrzano 210 razy

Pierwsza, to bateria 3V. Jej unikalność polega na zachowaniu opaski gwarancyjnej.

4V5 okupacja.jpg (241.15 KiB) Przejrzano 210 razy

Tutaj mamy baterię płaską.

4V5 okupacja z ceną.jpg (240.37 KiB) Przejrzano 210 razy

A tu z naklejką z ceną.

Luna 3V.jpg (219.59 KiB) Przejrzano 210 razy

A tu absolutny unikat. Jak wspomniałem wyżej, Centrę w pierwszym okresie okupacji przejęła niemiecka firma Luna. Ta bateria pochodzi z samych początków przejęcia. Firma Luna do brandowania logo Centry, używała pieczątki. To dowód na renomę Centry. Nieznanej szerzej firmie zależało na jak najszybszym przebrandowaniu.

anodowa.jpg (272.16 KiB) Przejrzano 210 razy

Przykład baterii anodowej. Tu już mamy opisy niemieckojęzyczne. Dawną nazwę symbolizuje jedynie litera L. Niestety, odrestaurowany karton obudowy za dużo waży i nie mogę go wstawić.

ogniwo teletechniczne 1V5 1941.jpg (222.64 KiB) Przejrzano 210 razy

Na koniec ogniwo 1V5 teletechniczne.
W następnym poście pokażę kilka baterii Centry powojennych.

[Waldemar D.]

Zapomniałem dodać odrestaurowane naklejki.

[Waldemar D.]

Jednak udało się. Wymiary baterii 220mm x 72mm x 155mm.

[Waldemar D.]

Zgodnie z zapowiedzią dziś kilka powojennych eksponatów Centry.

[Z11] Centra 3V 1949.jpg (420.39 KiB) Przejrzano 142 razy

To moja najwcześniejsza powojenna bateria Centry. Datowana na wrzesień 1949 roku. Zwraca uwagę przedwojenne wzornictwo.

[Z46] Centra PB-4,5V.jpg (401.79 KiB) Przejrzano 142 razy

A tu wczesna bateria płaska.

[Z12] Centra S-33.jpg (436.23 KiB) Przejrzano 142 razy

Przykład nietypowej baterii do aparatów słuchowych o niestandardowych wymiarach. W latach pięćdziesiątych znika nazwa Centra na rzecz kodu zakładu.

[Z12a].jpg (341.62 KiB) Przejrzano 142 razy

Tu widać resztki folii zabezpieczającej i nietypowe złącze.

[Z13] Centra P-45 anodowa.jpg (384.16 KiB) Przejrzano 142 razy

A tu mamy pierwszą miniaturową baterię anodową.

[Z13a].jpg (388.92 KiB) Przejrzano 142 razy

Tak wyglądała w środku.

[Z36] Centra 67,5V.jpg (385.39 KiB) Przejrzano 142 razy

No i na koniec legendarna bateria "szarotkowa" we wczesnym wydaniu.

[Z36a]Naklejki Elektrona na Centrze.jpg (430.21 KiB) Przejrzano 142 razy

Fajną ciekawostką jest fakt, że tę baterię w ramach zjednoczenia produkowała też fabryka Elektron.
Na koniec tradycyjnie naklejki i kartoniki.

[Waldemar D.]

Być może jest jakiś limit wstawianych plików bo pozostałe jestem zmuszony dodać w oddzielnym poście. Poniżej kartoniki.

[Waldemar D.]

... i przeoczona naklejka baterii płaskiej

[Waldemar D.]

Niestety, brak możliwości edycji spowodował lekki bałagan. Poniżej zdjęcie wnętrza baterii 67V5.

[Waldemar D.]

Nie będę zanudzał Kolegów dziesiątkami odmian baterii. Staram się pokazywać tylko bardzo rzadkie lub charakterystyczne. Będzie to dotyczyć wszystkich firm. Tym postem kończę temat Centry. Poniżej zaprezentuję dwie bardzo ciekawe i rzadkie baterie i kilka naklejek.

[Z28] Centra P13U02.jpg (470.03 KiB) Przejrzano 73 razy

Bateria P-13-U-02 Centry z 1969 roku. Dostarczała napięć: 1,6V, 3,2V, 8V, 11V i 13V. Była stosowana m. in. w rentgenometrach polowych. Wymiary: 62 x 26 x 33.

[Z27] Centra anodowa 105V.jpg (446.44 KiB) Przejrzano 73 razy

Bateria anodowa Centry 70F20-L o napięciu 105V z 1970 roku. Była stosowana m.in. w sondach meteorologicznych. Wymiary: 73 x 73 x 25.

[Z53] Centra R6 1965.jpg (458.18 KiB) Przejrzano 73 razy

... i zwykły paluszek ale rzadziej spotykany.

[N23].jpg (418.89 KiB) Przejrzano 73 razy

Ciekawa naklejka eksportowej baterii płaskiej. Na rynek francuski eksportowała też Volta.
Poniżej reszta materiałów.