Historia polskich ogniw i baterii suchych

[Waldemar D.]

Został jeden kartonik.

[Waldemar D.]

Proszę zwrócić uwagę, że baterię R20 (naklejka na str. 2) wyprodukowano w ramach kooperacji w Starogardzie Gdańskim (Elektron).

[Waldemar D.]

wczesne logo Daimona z 1924.jpg (59.97 KiB) Przejrzano 305 razy

Nazwa DAIMON pojawiła się w 1901 roku. Była to firma niemiecka Elektrotechnische Fabrik Schmidt & Co. W 1923 roku otworzyła swoją filię w Gdańsku (powyżej wczesne logo firmy z 1924 roku).

Daimon rysunek fabryki w Starogardzie.jpg (93.26 KiB) Przejrzano 305 razy

Wielki kryzys nie ominął fabryki i w 1927 roku znalazła się na skraju bankructwa. Wtedy doszło do jej przejęcia przez potężną, angielską firmę Ever Ready Company Ltd. (Schmidt uratował 1/3 udziałów). I to właśnie ten prężny koncern przejął zakład w Gdańsku. W 1931 roku doszło do rozbudowy fabryki i otwarcia filii w Starogardzie. Formalnie, „na papierze” były to dwa niezależne zakłady ale chodziło tylko o ominięcie prawa w zakresie ceł. Pod koniec lat trzydziestych Daimon stał się drugim co do wielkości, po Centrze, producentem ogniw i baterii w Polsce. Pełna nazwa fabryki to DAIMON Polska Fabryka Ogniw i Bateryj Sp. z o. o. (powyżej rycina przedstawiająca fabrykę w Starogardzie).
W czasie wojny oba zakłady zostały objęte niemieckim zarządem komisarycznym. Ich dyrektorem został dr Curt Kaettel a nazywały się odpowiednio Fabrik Elektrotechnischer Apparate G.m.b.H. Danzig (przywrócono pierwszą nazwę fabryki) oraz Batterie und Elementefabrik G.m.b.H. Pr. Stargard. Należy wspomnieć o udokumentowanym wykorzystywaniu niewolniczej pracy robotników przymusowych III Rzeszy w zakładzie w Gdańsku. Po wojnie zakład przestał istnieć. Dziś nie ma już po nim śladu. Budynki wyburzono a na ich miejscu powstał market. Los dla zakładu w Starogardzie był łaskawszy. Fabrykę odbudowano i zmieniono szyld: początkowo na Zakłady Wytwórcze Ogniw i Baterii K11 a na początku lat pięćdziesiątych dodano nazwę własną ELEKTRON.
Poniżej kilka przedwojennych reklam.
W następnych postach zaprezentuję kilka ciekawych baterii Daimona i Elektrona z mojej kolekcji.

[staku]

Takie zdjątko znalazłem.

[Waldemar D.]

Dziękuję za wzbogacenie wątku. A teraz, zgodnie z zapowiedzią, kilka przykładów produkcji przedwojennego Daimona.

[Z54] Daimon 2R10 przedw.jpg (348.49 KiB) Przejrzano 275 razy

Bateria 3V nr 270 (odpowiednik dzisiejszej 2R10). Produkcja Daimon Starogard.

[Z45] Daimon.jpg (405.1 KiB) Przejrzano 275 razy

Bateria płaska 4,5V firmy Daimon z zakładu w Gdańsku.

[Z48] Daimon Starogard.jpg (379.45 KiB) Przejrzano 275 razy

Bateria płaska 4,5V firmy Daimon z zakładu w Starogardzie. Tzw. „dynamówka”. Posiadała trochę lepsze właściwości od „czerwonej”, pokazanej wyżej.

[Z55] Daimon anodowa.jpg (402.37 KiB) Przejrzano 275 razy

Bateria anodowo - żarzeniowa nr 332. Produkcja Daimon Starogard. Wymiary: 275 x 160 x 75.
I, jak zwykle, odrestaurowane naklejki.

[Waldemar D.]

Kończąc temat Daimona należy dodać, że tuż przed końcem wojny Niemcy wywieźli z fabryki wszystkie maszyny. Przejęli je później ich właściciele, Anglicy. Ocalałe maszyny z oddziału gdańskiego przewieziono do Starogardu (późniejszego Elektrona) i do Wrocławia (tworząc firmę Volta).

[Waldemar D.]

Zakłady Elektron [K-11] powstały na terenie starogardzkiego Daimona. Tuż przed końcem wojny Niemcy wywieźli z fabryki wszystkie maszyny. Przejęli je później ich właściciele, Anglicy. Ocalałe maszyny z oddziału gdańskiego przewieziono do Starogardu i do Wrocławia (dla nowo powstającej Volty).
Poniżej chronologiczny przegląd wyrobów.

03 K11 ZWOiB 1946.jpg (396.28 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria płaska 4,5V firmy K11 (Elektron) z 1946 roku. Symbol zakładu na naklejce, świadomie lub nie, napisany błędnie. . Białe zygzaki na czerwonym tle nawiązują do stylistyki używanej przez firmę Daimon, na której gruzach powstał Elektron.

01 ZWOiB 3V.jpg (404.73 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 3V firmy K-11 (Elektron) z przełomu lat czterdziestych i pięćdziesiątych.

02 ZWOiB 1V5.jpg (375.52 KiB) Przejrzano 217 razy

Ogniwo 1,5V (wielkość R20) z 1953 roku.

[Z15] ZWOiB 1V5 atrapa.jpg (400.94 KiB) Przejrzano 217 razy

Atrapa reklamowa ogniwa 1,5V (wielkość R20) firmy K-11 (Elektron). Wypełnienie stanowi walec drewniany. Na naklejce symbol fabryki jest napisany błędnie (K-71). Albo błąd drukarski albo świadoma dezinformacja. Wszak zimna wojna była wtedy w pełnym rozkwicie.

04 Elektron 3V 1960.jpg (381 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 3V firmy Elektron z 1960 roku. Znak graficzny w postaci sześciokąta, to nawiązanie do tradycji Daimona. To ostatnia seria baterii tej firmy, która do tego nawiązywała.

06 Elektron R20 1965.jpg (389.01 KiB) Przejrzano 217 razy

Ogniwo 1,5V (R20) firmy Elektron z 1965 roku.

05 Elektron 5R10.jpg (370.68 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 5R10 o napięciu 7,5V firmy Elektron z 1963 roku. Wyprodukowano ją do zasilania odbiornika tranzystorowego „Czar”. Na naklejce widnieje jubileuszowy emblemat związany z trzydziestoleciem istnienia firmy (w 1931 roku powstała filia Daimona w Starogardzie).

[Z22] Elektron 6V.jpg (360.62 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 4R20-5 firmy Elektron o napięciu 6V z 1970 roku. Przeznaczona głównie do zasilania lampowych odbiorników bateryjnych (np. Malwa). To największa bateria o takim napięciu. Waży 2kg. Wymiary: 222 x 65 x 103.

[Z23] Elektron Kasia.jpg (369.39 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 5R20-3 firmy Elektron o napięciu 7,5V o dużej pojemności (zawiera aż 15 ogniw R20), z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Wymiary: 175 x 105 x 72. Dedykowana latarce o nazwie „Kasia”.

[Z57] Gold Flash 3R12 1991 .jpg (357.15 KiB) Przejrzano 217 razy

Bateria 3R12 firmy Elektron z 1991 roku.

[Waldemar D.]

Na zamknięcie tematu kilka naklejek.

[Waldemar D.]

Zakłady Przemysłowe TĘCZA Sp. z o. o. Zakład Baterii (tak firma nazywała się tuż przed nacjonalizacją) powstały w 1920 roku w Krakowie. Aleksander Mandelbaum zbudował ją na terenie swojej pralni i farbiarni o tej samej nazwie.

notatka.jpg (346.13 KiB) Przejrzano 171 razy

Na wystawie w Krakowie w 1927 roku firma odniosła sukces pokazując baterię „Wieczna”, o czym mówi notatka w tygodniku „Radjo”. Na przełomie lat 1930/1931 firma nie wytrzymała światowego kryzysu i zbankrutowała. Na szczęście podniosła się i w 1932 roku wznowiła produkcję. Za sprawą świetnego chemika dr Raula Szynagla nastąpił przełom w jakości produkowanych baterii. Firma rozwinęła się i stała istotnym producentem na rynku krajowym. Fabryka używała różnych marek (najdłużej nazwy BŁYSK).

[Z2e]Błysk Piccolo.jpg (330.46 KiB) Przejrzano 171 razy

By nie pozostawać w tyle, podobnie jak Centra i Tytan, wprowadziła do produkcji miniaturową baterię płaską, która z łatwo montowaną żaróweczką tworzyła zgrabną latarkę Piccolo.

nacjonalizacja Tęczy.jpg (464.7 KiB) Przejrzano 171 razy

Po wojnie Dekret Bieruta w 1950 roku położył kres jej istnieniu o czy informował Monitor Polski. Zajęte maszyny trafiły do wrocławskiej Volty. Kilka lat temu budynki pralni i wytwórni baterii przy ulicy Czarnowiejskiej zostały wyburzone.

[Waldemar D.]

Historię fabryk przedwojennych zamykam przeglądem reklam prasowych, jedynym jak dotąd śladem ich istnienia...

[Waldemar D.]

VOLTA (K-10) powstała po wojnie we Wrocławiu na terenie małej, poniemieckiej wytwórni baterii i ogniw powiększonej o przyległe tereny. Maszyny sprowadzono z krakowskiej Tęczy, Volty z Tarnowskich Gór i z gdańskiego Daimona. W Volcie produkowano szeroki asortyment baterii ale głównie ogniwa teletechniczne. Poniżej kilka odmian i naklejki.

[Waldemar D.]

... i pozostałe naklejki.

[Waldemar D.]

Jeszcze jedno przeoczone ogniwo ale bardzo ciekawe. Obchodząc 35 lat istnienia, nawiązano do powstania w 1929 roku firmy - imienniczki z Tarnowskich Gór.

[Waldemar D.]

Centralne Laboratorium Zjednoczenia Przemysłu i Ogniw powstało w 1947 roku jako zaplecze naukowo – badawcze dla istniejących już zakładów. Przekształcone w 1956 roku w Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw z siedzibą w Poznaniu przy ul. Fortecznej. Zakład Doświadczalny przy CLA produkował i produkuje nadal ogniwa i baterie specjalne głównie na potrzeby wojska i przemysłu.
Oto kilka przykładów.

5MR7.jpg (443.93 KiB) Przejrzano 84 razy

Bateria rtęciowa 5MR7 z Zakładu Doświadczalnego przy CLA o napięciu 6,5V.

[Z41] CLA MBR-01.jpg (403.4 KiB) Przejrzano 84 razy

Bateria srebrowo – cynkowa MBR-01 produkcji CLAiO. Napięcie pracy 12V. Bardzo stabilna, o dużej energii przy niewielkich wymiarach.

[Z43] CLA zewowa.jpg (414.2 KiB) Przejrzano 84 razy

Bateria „Zew” produkcji CLAiO. Napięcie pracy 10,8V. Bateria ta charakteryzuje się najwyższym napięciem pojedynczego ogniwa, które dzięki technologii lit-chlorek tionylu wynosi aż 3,6… 3,7V. Utrzymuje parametry w temperaturze od -30st. do +70st. Stosowana w systemach kontroli, bezpieczeństwa, militarnych.

[Z42] CLA termiczna.jpg (403 KiB) Przejrzano 84 razy

Bateria termiczna BTR-03 produkcji CLAiO. Stosowana głównie w przenośnych zestawach rakietowych. Jest rozgrzewana do wysokiej temperatury przez materiał pirotechniczny, dlatego obudowę stanowi walec ze stali nierdzewnej. Dzięki temu jest zdolna do wytworzenia dużej energii w czasie minimum 30 sek. Wytwarza trzy napięcia: 2x 20V i 5V. Może być magazynowana 13 lat.
Na koniec naklejka.
To tymczasem wszystko. Jeśli odnajdę nowe informacje czy ciekawe artefakty, to się nimi podzielę.

[Alek]

Został jeden kartonik.
https://forum-trioda.pl/viewtopic.php?p=432130#p432130

Ta bateria była stosowana w dozymetrach.