Ramotka - wzmacniacz słuchawkowy na UL1490

[fugasi]

W "Nowym Elektroniku" ukazał się przed laty artykuł opisujący wzmacniacz słuchawkowy na poczciwym UL1490. Co decyduje o tym, że jest on przeznaczony dla słuchawek o impedancji 600 Ω skoro, jak wiemy, ten układ scalony może być obciążony o wiele mniejszą impedancją?

[elektrit]

ten układ scalony może być obciążony o wiele mniejszą impedancją?

A w czym przeszkadza, aby był obciążony znacznie większą?
Sam zamysł zaś jest dreszczowcem, układ o takich zniekształceniach jako słuchawkowy? No chyba, że dla pani z biura telemarketingu.

[kaem]

Słuchawkowy odbiornik stereo opisany w "Młodym Techniku" 10/1987 też ma wzm. mocy na UL1490.

[Tomek Janiszewski]

A w czym przeszkadza, aby był obciążony znacznie większą?

Poza pewnym pogorszeniem sprawności wynikającym z niepotrzebnie dużego prądu spoczynkowego w stopniu sterującym - nic. Ale ten układ ma i tak mały prąd spoczynkowy, gorzej byłoby gdyby zastosowano UL1481 lub UL1440

Sam zamysł zaś jest dreszczowcem, układ o takich zniekształceniach jako słuchawkowy? No chyba, że dla pani z biura telemarketingu.

Bez przesady, duże zniekształcenia (10%) ma on dopiero w warunkach przesterowania, wręcz obcinania sygnału, i tego faktycznie niedasie już słuchać, w przeciwieństwie do 10% lampy ECL86 lub EL84. Przy niepełnym wysterowaniu i do tego jeszcze praktycznie nieobciążonego układu zniekształcenia będą małe, jak we wzmacniaczach operacyjnych z USZ.

[elektrit]

Bez przesady, duże zniekształcenia (10%)

A inne niż nieliniowe, np. intermodulacyjne?

[Tomek Janiszewski]

Bez przesady, duże zniekształcenia (10%)

A inne niż nieliniowe, np. intermodulacyjne?

Statyczne zniekształcenia intermodulacyjne (określane przy wysterowaniu dwoma sygnałami sinusoidalnymi o różnych częstotliwościach) powiązane są ze "zwykłymi" zniekształceniami nieliniowymi (harmonicznymi, inaczej THD) dość jednoznacznie, przynajmniej o ile zniekształcający układ nie wykazuje nieliniowości wysokiego rzędu. UL1490, w przeciwieństwie do np. UL1401-1405 pracuje w klasie AB, nie zaś w klasie B, a właściwie to nawet w płytkiej klasie C, toteż powyższy warunek będzie spełniony. Także zniekształceń typu TIM bym się nie obawiał w sytuacji gdy wykorzystanie napięciowe kości będzie niewielkie.

[elektrit]

A szumy własne bądź tłumienie tętnień napięcia sieciowego?

[Tomek Janiszewski]

A szumy własne bądź tłumienie tętnień napięcia sieciowego?

Szumy ZTCP nie są duże jeśli nie wyciska się max. wzmocnienia napięciowego (doborem rezystora w obwodzie USZ). A tętnienia? Co za problem posłużyć się przysłowiowym LM317, zwłaszcza że to nie Szarotka bądź obwód żarzenia PCL86 SE?

[kaem]

Niektóre kości z serii UL149x mają wewnętrzny filtr tętnień sieciowych, a niektóre nie. Nie pamiętam które. Te które nie mają, dedykowane są do zasilania bateryjnego.

[stdi]

"Bateryjne": UL1490, UL1491, UL1492, UL1493
i odpowiadające im "sieciowe": UL1495, UL1496, UL1497, UL1498

Czyli UL1493 to UL1498 beż wyprowadzonego wyprowadzeni do dodatkowego tłumienia tętnień zaislania.
Wersje bateryjne - zalecano układ gdzie rolę rezystora bootstrapu pełnił głośnik podłącozny do plusa zasilania - oszczędzano pewnie na poborze prądu ze źródłą napięcia. Dla wersji sieciowych proponowano rezystor boostrapu i głośnik łączony przez kondesator o dużej pojemności do masy.

Mnogość typów w rodzinie to w sumie selekcja pod kątem mocy strat oraz rezystancji termicznej obudowy. Tak samo miał pierwowzór TBA790.
Zbliżonym był TAA611 ale różnił się minimalnie układ pracy.

[elektrit]

Zbliżonym był TAA611 ale różnił się minimalnie układ pracy.

Hm, wydaje mi się, że zamiast TAA611B12 pasował UL 1490

[Romekd]

Czołem.
TAA611B w stosunku do naszego UL1490 cechował się znacznie większą mocą wyjściową (ok. 2 W) i mógł sterować głośnikiem o impedancji 8 Ω (dla UL1490 minimalna impedancja głośnika nie mogła być mniejsza od 15 Ω). Jeszcze mocniejsza była wersja układu o oznaczeniu TAA611C, który można było obciążyć głośnikiem 4 Ω, i który potrafił oddawać do obciążenia ok. 3 W mocy. Ponadto układy UL1490 i TAA611 różniły się obwodami kompensacji częstotliwościowej (w TAA611 wykorzystywany był w tym celu pin4, który w UL1490 nie był połączony ze strukturą). Dodatkowo jeszcze wyjście UL1490 obciążone było dwójnikiem RC (obwodem Zobla - 1 Ω i 0,1 μF), a w TAA611 stosowany był tylko kondensator 0,1 μF.
Kilka lat temu przebadałem kilkanaście układów serii UL149x i w żadnym z nich zniekształcenia nieliniowe nie były mniejsze od 0,5%, choć katalogi jako wartość typową podają 0,2%

Pozdrawiam
Romek

[Tomek Janiszewski]

"Bateryjne": UL1490, UL1491, UL1492, UL1493
i odpowiadające im "sieciowe": UL1495, UL1496, UL1497, UL1498

Czyli UL1493 to UL1498 beż wyprowadzonego wyprowadzeni do dodatkowego tłumienia tętnień zaislania.
Wersje bateryjne - zalecano układ gdzie rolę rezystora bootstrapu pełnił głośnik podłącozny do plusa zasilania - oszczędzano pewnie na poborze prądu ze źródłą napięcia. Dla wersji sieciowych proponowano rezystor boostrapu i głośnik łączony przez kondesator o dużej pojemności do masy

Nie ma przeszkód aby i sieciowy UL149X użyć przy zasilaniu bateryjnym, z głośnikiem dołączonym do zasilania (unika się wówczas strat mocy sygnału w rezystorze bootstrapu, a i pomijalny spadek napięcia stałego na głośniku w porównaniu ze spadkiem napięcia na rezystorze o sensownej wartości z punktu widzenia mocy strat sygnału ma znaczenie przy niskich napięciach zasilania). Jeżeli i w takim wypadku chciałoby się wykorzystać filtr tętnień (może zapobiec wzbudzaniu się wzmacniacza na niskich częstotliwościach przy zużytej baterii o dużej rezystancji wewnętrznej, a i przy alternatywnym zasilaniu sieciowym bardzo się przyda) - należy kondensator filtrujący dołączyć do plusa zamiast do masy. W związku z powyższem nie dziwota że stosunkowo szybko zaprzestano produkcji układów UL1491, UL1492, UL1493, skoro mogły być zastąpione bardziej uniwersalnymi UL1496, UL1497, UL1498.

Zbliżonym był TAA611 ale różnił się minimalnie układ pracy

A konkretnie: miał gorzej rozwiązany układ polaryzacji stopnia mocy:
http://www.datasheetspdf.com/PDF/TAA611B/786858/2
Jak widać - dla ujemnej połówki sygnału traciło się sumę napięcia złączowego tranzystora pnp w stopniu komplementarnym, i napięcia nasycenia tranzystora w stopniu sterującym, czyli około 1V. W nowocześniejszych: UL149X, UL1480-82, UL1440 przeniesiono układ polaryzacji z baz stopnia komplementarnego do emitera tranzystora pnp, zatem o obcinaniu sygnału decydowało już tylko napięcie nasycenia tranzystora mocy, a więc 0,5V lub nawet mniej, w zależności od obciążenia.

[stdi]

Nie ma przeszkód aby i sieciowy UL149X użyć przy zasilaniu bateryjnym, z głośnikiem dołączonym do zasilania (unika się wówczas strat mocy sygnału w rezystorze bootstrapu, a i pomijalny spadek napięcia stałego na głośniku w porównaniu ze spadkiem napięcia na rezystorze o sensownej wartości z punktu widzenia mocy strat sygnału ma znaczenie przy niskich napięciach zasilania).

Oczywiście, ale proponowane układy wyznaczało przeznaczenie. Tylko tyle.

W związku z powyższym nie dziwota, że stosunkowo szybko zaprzestano produkcji układów UL1491, UL1492, UL1493, skoro mogły być zastąpione bardziej uniwersalnymi UL1496, UL1497, UL1498.

Za to nadal produkowano UL1490, przy zaniechaniu UL1495. Te wykonanie tak jakoś nie miało sensu w urządzeniach sieciowych.

[Tomek Janiszewski]

Za to nadal produkowano UL1490, przy zaniechaniu UL1495. Te wykonanie tak jakoś nie miało sensu w urządzeniach sieciowych.

Nie miało bo przy zasilaniu sieciowym (lub alternatywnym) można było sobie pozwolić na większą moc wyjściową, stosując w razie potrzeby napięcie wyprostowane wyższe od napięcia baterii. A nie było przypadkiem tak że cała seria zawierała w istocie identyczne chipy, selekcjonowane przed montażem i nadaniem oznaczenia? Te wytrzymujące napięcie zasilania 15V klasyfikowano jako UL1497, te zdolne dostarczyć prąd wyjściowy co najmniej 1,5A przy zachowaniu niskiego napięcia nasycenia stopnia mocy - jako UL1498. Te które nie spełniały ani jednego ani drugiego warunku, jednak dostarczające przynajmniej 1A prądu - jako UL1496. Najgorsze zaś egzemplarze, wychodzące ze stanu nasycenia już przy prądach wyjściowych poniżej 1A były montowane w obudowie bez wkładki radiatorowej i bez podłączania końcówki filtrującej jako UL1490.